به احترام زندگی جستجوگرانه | نشست یادبود زنده‌یاد بتول فیروزان
چهل روز بعد از رفتنِ دوست و همکار عزیزمان، بتول فیروزان (۱۳۶۷-۱۴۰۲)، گفتیم عصرِ روزی اردیبهشتی دو ساعتی به احترام همه‌ی آن‌هایی که مثل بتول جستجوگرند و دغدغه‌ی انصاف و اصالتْ مرام و منش زندگی‌شان است، کنار هم باشیم و از روحیه و منشِ جستجوگری و تأنی و بقیه‌ی خصلت‌های کمیاب‌شده‌ی این روزگار حرف بزنیم. فکر کردیم کنار روح بزرگ بتول فیروزان می‌شود از این حرف بزنیم که چطور میتوانیم جستجوگرانی واقعی باشیم؛ در عین آرامش و تأنی، به ورطه‌ی رخوت و ایستایی و انفعال فرو نیفتیم؛ و به «انسان» امیدوار بمانیم.
به زبان بینابینی | جستاری درباره‌ی زندگی میان دو زبان
تجربه‌ی زندگی میان دو زبان و نوسان میان دو فرهنگِ متمایز از آن تجربه‌هایی است که تأثیر ماندگاری در شکل‌گیری شخصیت و هویتِ آدم‌ها دارد، و شاید به خاطر همین است که خیلی از آدم‌هایی که چنین تجربه‌ای داشتند درباره‌اش نوشته‌اند. زنده‌یاد بتول فیروزان، همکار عزیز نشر اطراف که به‌تازگی از دستش داده‌ایم، تعدادی از جستارهای نوشته‌شده حول این مضمون را ترجمه کرده که به‌زودی در قالب کتابی منتشر خواهد شد. جستاری که این‌جا می‌خوانید از جستارهایی است که البته به آن کتاب راه نیافته، اما خواندنش برای کسانی که دغدغه‌ی فهم بهتر تجربه‌ی زندگی میان دو زبان را دارند، خالی از لطف نیست.
درخت یاسمن حیاط زندان | سونیا نمر، زندگی و قصه‌هایش
سونیا نمر، نویسندهی فلسطینی کتاب سفر به سرزمین‌های غریب، در سال ۱۹۵۵ متولد شد و کودکی‌اش را در شهر جنین گذراند و بعدها برای تحصیل در رشته‌ی تاریخ شفاهی به انگلستان رفت. تجربه‌های متفاوت سونیا نمر درباره‌ی زندگی در فلسطین، مهاجرت، زندانی شدن به جرم فعالیت سیاسی و همچنین مصاحبه‌های بسیارش با مردم کوچه و بازار در پژوهش‌های دانشگاهی‌اش از او نویسنده‌ای متفاوت ساخته است. سونیا نمر در دوران دشوار زندانی بودنش چند کتاب برای کودکان و نوجوانان نوشته و در این کتاب‌ها، با خلق فانتزی‌های شرقی برآمده از قصه‌های شفاهی، امضای شخصی خود را ساخته است. سونیا نمر این روزها استاد مطالعات فرهنگی، فلسفه و تاریخ دانشگاه بیرزیت فلسطین است و سعی می‌کند حتی در کلاس‌های دانشگاه هم به رسم قصه‌گویی و آن لذت قدیمی و سرگرم‌کننده گفتن و شنیدن پایبند باشد.
زیارت: گسست، گذار و پیوند دوباره
سفرنامه‌های حج از زیرشاخه‌های مهم ادبیات سفرند و فصل مشترک ادبیات سفر و ادبیات زیارت محسوب می‌شوند. آغاز سفر و خروج از خانه آغاز مواجهه با دیگری و تمایزهایش است، و ادبیات سفر و ادبیات زیارت را می‌توان به‌نوعی ثبت این مواجهه دانست؛ مواجهه‌ای مکان‌مند و زمان‌مند. آنچه در این مطلب بی‌کاغذ اطراف می‌خوانید برشی است از مقدمه‌ی کتاب مکاتبات جده‌ی نشر اطراف که بخش مهمی از آن به سفرنامه‌های حج اختصاص دارد و به‌زودی منتشر خواهد شد.
شدت پریشانی‌ات چند است؟ | جستاری درباره‌ی روایتِ درد
چه می‌شود اگر به هر قصه از جنبه‌ی تأثیر جسمی و عاطفی‌اش نگاه کنیم و به جای واژه‌ها اعداد را به کار ببریم؟ چه می‌شود اگر فرض کنیم عدد ده به معنی غیر قابل تحمل است؟ آیا می‌شود به درد نهفته در قصه‌ها فقط با یک عدد نمره داد؟ اگر قرار باشد به شدتِ درد، رنج، نگرانی، اضطراب، ترس و اندوه قصه‌هایمان نمره بدهیم، چقدر میتوانیم همدلی و همراهی آدم‌ها را برانگیزیم و دیگران را با خودمان همراه کنیم؟ این مطلب بی‌کاغذ برش کوتاهی است از کتاب «ورای خاطره» که نشر اطراف ترجمه‌ی آن را در دست انتشار دارد.
دیدار در قرنطینه | نگاهی تاریخی به حج در عصر اپیدمی
این روزها سایه‌ی سنگین بیماری کووید۱۹ فرصت دیدار و ملاقات را از مردمان جهان ربوده و حج نیز که روزگاری نقطه‌ی تلاقی مردمان شرق و غرب و شمال و جنوب بوده دگرگون شده است. اما این اولین باری نیست که شکل و شمایل حج به دلیل شیوع بیماری دستخوش تغییر می‌شود. اواسط قرن نوزدهم میلادی نیز با آغاز اپیدمی وبا در مکه و حجاز، پایگاه‌های قرنطینه‌‌ای تأسیس شد و در طول دهه‌های متمادی تجربه‌ی حج را تحت تأثیر خود قرار داد. این مطلب بی‌کاغذ اطراف، به بهانه‌ی برگزاری آیین حج امسال زیر سایه‌ی سنگین همه‌گیری کووید19، سراغ مجموعه‌ی ده‌جلدی اسناد حج انتشارات دانشگاه کمبریج رفته و به مرور کوتاه برخی مستندات تاریخی مربوط به اپیدمی وبا و پایگاه‌های قرنطینه در حج پرداخته است.
دفترچه‌های کتابفروش | نگاهی به جایزه‌ی بین‌المللی داستان عربی
برنده‌ی جایزه بین‌المللی داستان عربی سال 2021 به‌تازگی اعلام شد: رمان دفترچه‌های کتابفروش، نوشته‌ی جلال برجس، نویسندهی اردنی. این جایزه، که گاهی آن را بوکر عربی هم می‌نامند، معتبرترین جایزه‌ی ادبیات داستانی جهان عرب است و در معرفی ادبیات عرب به مخاطبان جهانی و نیز فارسی‌زبانان نقش مهمی ایفا کرده است. بی‌کاغذ اطراف در این مطلب سراغ این رمان و این جایزه‌ی ادبی معتبر رفته است.
اشتراک زبانی، تنوع فرهنگی | نگاهی به ادبیات کودک جهان عرب
قصه‌گویی و قصه‌های کودکانه در جهان عرب قدمتی دیرینه دارد. انتشار کتابهای کودک و نوجوان به شکل مدرن در این منطقه به اواخر قرن نوزدهم میلادی باز می‌گردد. ادبیات کودک جهان عرب فراز و فرودهای متعدد و سرگذشتی طولانی دارد اما در دو دهه‌ی گذشته رشد چشمگیری در انتشار کتابهای کودک در جهان عرب رخ داده و این حوزه اکنون عرصه‌‌ی خلاقیت نویسندگان و تصویرگران و آیینه‌ای برای گوناگونی فرهنگی و زبانی این منطقه شده است. این مطلب بی‌کاغذ اطراف تلاشی است برای آشنایی بیشتر با ادبیات کودک جهان عرب.
ناپدید شدن آقای هیچ کس | نگاهی به جایزه‌ی ادبی نجیب محفوظ
هفته‌ی پیش، رمان نوآر ناپدید شدن آقای هیچ کس نوشته‌ی احمد طیباوی برنده‌ی جایزه‌ی ادبی نجیب محفوظ در سال 2021 شد؛ جایزه‌ای که از معتبرترین جوایز ادبی جهان عرب به شمار می‌رود و نقش چشمگیری در معرفی ادبیات عرب به جهان غرب داشته است. بی‌کاغذ اطراف در این مطلب سراغ این رمان و این جایزه‌ی ادبی معتبر رفته است.