زیستن نه بر پایۀ دروغ | جستاری از سولژنیتسین در نکوهش سرسپردگی و دروغ
هنگامی که زور و خشونت وارد زندگی آرام مردم شود، چهرهاش از فرط غرور و اعتمادبهنفس گلگون خواهد شد؛ گویی پرچم به دست میگیرد و فریاد میکشد «من خشونتم! کنار بروید! متفرق شوید! لهتان میکنم!» ولی زور و خشونت بهسرعت پیر میشود؛ چند سالی که بگذرد، دیگر آن اعتمادبهنفس را نخواهد داشت و برای آنکه خود را سر پا نگه دارد و چهرۀ موجهی از خود نشان دهد، بهحتم ناگزیر است «دروغ» را نیز متحد خود کند. زیرا زور و خشونت را با هیچچیز جز دروغ نمیتوان پنهان کرد و دروغ نیز فقط با زور و خشونت سر پا میماند. خشونت هم دست سنگین خود را هر روز بر شانۀ همه فرود نمیآورد: او از ما فقط طلب اطاعت و فرمانبری از دروغ دارد، طلب شرکت هر روزه در دروغ. بنیاد سرسپردگی همین است.
ویرانههای شکست سیاسی | در ستایش شکست، فروتنی و دموکراسی
خوشمان بیاید یا نیاید، انسان بودن یعنی با دیگران بودن، درگیر فعالیتهای جمعی بودن و بخش نسبتاً زیادی از وجودمان را صرف دیگران کردن. و از آنجا که شکست لازمۀ تجربۀ انسانی است، با دیگران بودن اغلب فقط نوع دیگری از تجربۀ شکست است، گاه به شکلی تحملپذیر، گاه فاجعهبار و همیشه افشاگرانه. چون وقتی بنای این کنارهمبودن فرو میریزد و ما را میان خرابهها و نخالههایش گیر میاندازد، در همان تجربۀ اندوه و تباهی، چیزی گویا و معنادار دربارۀ هویت خودمان کشف میکنیم. این فروپاشی ما را به لرزه میاندازد و زخمیمان میکند اما درکی بهتر از محدودیتهایمان و از آنچه میتوانیم و خصوصاً «نمیتوانیم» همراه هم و گروهی انجام دهیم، برایمان به ارمغان میآورد. شاید هرگز زنده از میان خرابهها بیرون نیاییم اما اگر ماندیم، در هیئتی پالودهتر و خالصتر سر بر میآوریم. از این منظر، حتی فاجعهبارترین شکستهای سیاسی هم میتوانند ارزشی درمانی داشته باشند. کاستیکا براداتان در این جستار با مرور زندگی دو چهرۀ سرشناس و متضاد تاریخ معاصر، یعنی گاندی و هیتلر، از این میگوید که چرا به زعم او هر دوی آنها شکستخوردهاند و چطور میتوان از شکست سیاسی به نفع دموکراسی بهره برد.