کتاب نزدیک ایده دربارۀ فضاها و مکانهایی است که فکرمان را به کار میاندازند و کمکمان میکنند به ایدههایی خلاقانه برسیم. زیمونه یونگ و یانا مارلنه مادِر در اینباره چند پرسش بنیادین مطرح میکنند و از روزنامهنگاران، دانشمندان و نویسندگان میخواهند به آنها پاسخ دهند؛ مثل اینکه «کجا میاندیشید؟»، «کجا افکارتان به نظر و ایدهای خاص ختم میشود؟» و مهمتر از اینها «مکان اندیشیدن چه تأثیرهای کمی و کیفیای بر افکار و ایدههایتان دارد؟» پاسخ برنت بوزل، هانا انگلمایر و کاترین پسیگ، بیرته مولهف، اسون هانوشک، کارولین امکه، نورا اشترنفلد، رباب حیدر، آن کاتن، و مشاله تولو به این پرسشها در قالب یادداشتهایی فلسفی، روایتهایی مبتنی بر تجربهی شخصی، گفتوگو، مشاهدات خودزندگینامهای، توصیف تصاویر ذهنی و جستار ارائه شده است.
زیاد پیش میآید که وقتی کسی در فکر فرو رفته، از او بپرسیم به چه فکر میکند. اما سؤال مهمتری هم وجود دارد: ما اصلاً چرا فکر میکنیم و چه چیزهایی بر جنس افکارمان تأثیر میگذارند؟ فکر کردن شاید تنها فرایندی باشد که از لحظۀ تولد تا دم مرگ در ما جریان دارد. همۀ ما ساعات بسیاری از روز را درگیر افکار مختلفی هستیم، با خود حرف میزنیم، سؤال میپرسیم و پاسخ میدهیم. شاید هم خیلی از ما بیشتر دنبال جایی برای فکر نکردن باشیم تا مکانی برای فکر کردن. ما حتی وقتی فکر میکنیم که دیگر نباید فکر کنیم هم فکر میکنیم. با این حساب، اگر از ما بپرسند کِی و کجا فکر میکنید، احتمالاً میگوییم همیشه و همهجا. اما فکرهای نو دقیقاً کجا و در چه شرایطی متولد میشوند؟
همۀ ما بارها این تجربه را داشتهایم که رنگ، بو، تصویر، صدا، طعم یا مکان خاصی رشتهای از افکار را در سرمان به جریان انداخته اما معمولاً چنین تجربههایی چنان تک و یگانهاند که تکرارناپذیر به نظر میرسند. با این حال، فکر کردن به بسترِ شکلگیری ایده کمکمان میکند که مسیر اندیشههایمان را بهتر بشناسیم. کتاب نزدیک ایده هم دقیقاً میخواهد چنین کاری کند. زیمونه یونگ و یانا مارلنه مادِر به سراغ آدمهایی رفتهاند که مدام سرگرم فکر کردن و نوشتناند و از آنها خواستهاند دربارۀ مکانها و نامکانهای شخصیِ تفکر، نوشتن، خلاقیت و ایدهپردازی بنویسند.
در طول تاریخ متفکران بسیاری دربارۀ مکانمندی تفکر صحبت کردهاند، چون فرایند فکری نیازمند مکانی است که فکر در آن شکل بگیرد، پرورش یابد و احتمالاً بارها و بارها سبک و سنگین شود. مکانهایی هستند که الهامبخش تفکرند، تنشهایمان را کاهش میدهند و افکار پریشان ما را به هم پیوند میزنند؛ جاهایی که در آنها ناگهان میبینیم چطور ایدههایی که دور از هم به نظر میرسند، میتوانند کنار هم بنشینند. جاهایی که هم به فکر فضای کافی میبخشند و هم آن را رها میکنند، یعنی قلمروی امکاناتش را گسترش میدهند و اجازه میدهند مرزها را درنوردد. برای شکلگیری ایده، باید ارتباط مستقیمی با واقعیت داشت؛ باید زندگی روزمره را تجربه کرد، کتاب خواند و فیلم دید، به موزه و گالری رفت، به موسیقی گوش کرد و با دیگران حرف زد. اما فکری که تازه متولد شده باید ورز داده شود و قوام بیاید. برای این کار هم باید از واقعیت فاصله بگیریم. در همین فاصله است که مکان فکری پدیدار میشود. این مکانها هم به واقعیت تعلق دارند و هم ندارند. در این جاها میشود بدون آنکه از موضوع فکرمان کاملاً دور شویم، از آن فاصله بگیریم و درون خود با آن دست و پنجه نرم کنیم. جستارهای آلمانی کتاب نزدیک ایده دربارۀ همین مکانهاست.
ستاره نوتاج ترجمۀ کتاب نزدیک ایده را برعهده داشته است.
دربارۀ نویسندگان کتاب نزدیک ایده
زیمونه یونگ جامعهشناس و استاد رشتۀ مطالعات فرهنگی دانشگاه لوفانای آلمان است. بیشتر تحقیقات او بر روی جامعهشناسی فرهنگی و رسانه متمرکز است.
یانا مارلنه مادِر نویسنده، مترجم و نقاش آلمانی است. او دکترایش را از دانشگاه نورث کالفرنیا گرفت و در چند سال گذشته مدیر مرکز هانا آرنت کالج بَرد بوده. مادِر تاکنون چند کتاب داستانی و غیرداستانی تألیف کرده و بیش از ده سال است که مترجم زبان آلمانی فعالیت دارد.
برنت بوزل فیلسوف و پژوهشگر رسانه است و در دانشگاه پوتسدام تدریس میکند. پژوهشهای او بر فرهنگ و رسانه، مخصوصاً احساسات انسانی در میدان تنش فناوریهای آنالوگ و دیجیتال، متمرکزند.
هانا انگلمایر در رشتۀ مطالعات فرهنگی و فلسفه تحصیل کرده و حالا پژوهشگر مؤسسۀ علوم فرهنگی اسن است.
کاترین پسیگ از بنیانگذاران سازمان اطلاعات مرکزی برلین است و تا کنون چندین کتاب منتشر کرده است. او در سال ۲۰۱۶ برندۀ جایزۀ جستار و نقد ادبی یوهان هاینریش مرک شد.
نورا اشترنفلد معلم هنر و مجموعهگردان است. او در دانشگاه هنر کاسل و چند دانشگاه بینالمللی درس میدهد.
رباب حیدر در سوریه به دنیا آمد، در دانشگاه دمشق ادبیات انگلیسی خواند. رباب نخستین رمانش را در سال ۲۰۱۲ منتشر کرد. او در سال ۲۰۱۸ بورس هاینریش بُل را دریافت کرد.
مشاله تولو، روزنامهنگار آلمانی کردتبار، در شهر اولم آلمان بزرگ شد و در دانشگاه، زبان اسپانیایی و فلسفه خواند تا آموزگار شود.
بیرته مولهف در هامبورگ و پاریس، فلسفه و تاریخ هنر خوانده است. نوشتههای او در مطبوعات و در قالب کتاب منتشر شدهاند و جستارهایی را هم از فرانسوی و انگلیسی به آلمانی ترجمه کرده است.
اسون هانوشک آلمانشناس و روزنامهنگار و استاد ادبیات نوین آلمانی است.
کارولین امکه در دانشگاههای لندن، فرانکفورت و هاروارد فلسفه خوانده و روزنامهنگار است.
آن کاتنن، داستاننویس، جستارنویس و شاعر آمریکایی، در وین زبان آلمانی خوانده و تا به حال چندین کتاب به زبانهای آلمانی و انگلیسی نوشته است که عمدتاً با مضامینی مثل فلسفۀ زبان و هوش مصنوعی سروکار دارند.
محسن برجی –
کتابی بسیار خواندنی و متفاوت به نظر میرسد. دیدن فهرست کتاب، مشتاقم میکند آن را بخوانم.