اسکات کاتلر شِرشو در کتاب سرودن نان با مهارتی مثالزدنی، تحلیلهایش را به اسطورهشناسی، دین و ادبیات پیوند میزند و از جایگاه مقدس نان در آیینهای کهن، از نان فطیر یهودیان در عید فصح تا بدن مسیح در عشای ربانی، سخن میگوید. او نشان میدهد که چگونه این ابژۀ مادی همواره محملی برای طرح عمیقترین پرسشهای معنوی بشر بوده است. شرشو نان را تجربهای پویا میبیند، از «رقص نان» میگوید و معانی نمادین نان را به آیینهای باستانی مانند جشنهای برداشت یونانی ربط میدهد. نان در نگاه او نمادی دوگانه است: زندگی و مرگ، فراوانی و کمبود. در این مقاله با شیوۀ دانلود کتاب سرودن نان آشنا خواهید شد.
بر اساس شواهدِ کتابِ مقدس، عبریان باستان بهخوبی با شیوۀ تهیۀ نانهای خمیرمایهدار آشنا بودند، اما دو روایت کتاب مقدس نشان میدهد که وقتی غذا باید بهسرعت آماده میشد، نان فطیر (بدون خمیرمایه) میپختند. در سفر پیدایش، وقتی سه غریبه سرزده به دیدار ابراهیم میآیند، ابراهیم به همسرش ساره میگوید «شتاب کن، سه پیمانه آرد نرم برگیر، خمیر کن و بر تنور نان بپز» (سفر پیدایش، ۱۸: ۶). بلافاصله پس از آن، دو فرشته غیرمنتظره به دیدارِ لوط در سدوم میروند و او نیز به همان شیوه «برایشان ضیافتی آراست و نان فطیر پخت» (۱۹: ۳). از این روایتها معلوم است که فقط زمانی که فرصت کافی برای تهیۀ نانی بهتر در دست نبود، نان فطیر مصرف میشد. به نظر میرسد همین مسئله دربارۀ مصا نیز صدق میکند؛ نان فطیری که ظاهراً یادآورِ نانی است که بنیاسرائیل هنگام فرارِ شتابزده از مصر پختند. شرح این بخش از داستان در سفر خروج به شکل درخور توجهی دقیق است: در متن آمده که در مسیر «قوم خمیر را پیش از آنکه وَربیاید برگرفتند و تغارهای خمیرگیری خویش را در جامههایشان پیچیده، بر دوش نهادند» (سفر خروج، ۱۲: ۳۴). با این حال، در «هگاده»، متنی کهن که در آیین شب عید فصح تلاوت میشود، در یکی از نخستین دعاها دربارۀ مصا چنین گفته میشود:
این است نان مشقت
که نیاکانِ ما در سرزمین مصر میخوردند.
بگذار آنان که گرسنهاند پیش آیند و با ما بخورند.
بگذار آنان که نیازمندند بیایند و بر خوانِ ما بنشینند.
بسیاری از مدتها پیش بر این نکته تأکید کردهاند که این بخشِ مشهور گویی با توضیح دیگر مبنی بر نمادگرایی مصا در تضاد قرار دارد؛ در اینجا مصا به عنوان لحم عونی به معنای تحتاللفظی «نانِ مشقت» یا حتی «نانِ درویشی» توصیف شده است (رجوع کنید به تثنیه، ۱۶: ۳). به عبارت دیگر، آنچه معمولاً به واسطۀ شتاب مردم به سوی آزادی، به عنوانِ نان رهایی شناخته میشد، در اینجا به عنوان نانِ بردگی و محنت معرفی میشود. و با این حال، عجیب است که بر اساس این متن، از ما خواسته میشود تا همین نانِ فطیر، همین نانِ درویشی و ناداری را به گرسنگان تقدیم کنیم. جاناتان سَکسِ خاخام بهشکل شگفتانگیز و جالبی اشاره میکند که نمادگرایی دوگانۀ مصا خودْ نشانگرِ گذار از بردگی به سوی آزادی است، چرا که فقط انسان آزادی که از محرومیت حاضر هیچ ترسی ندارد، توانایی اهدای عطیۀ نان به دیگری را دارد.
جالب است که در تورات (پنج کتاب نخست متونِ مقدسِ عبری) نیز تصریح میشود که فقط «نان فطیر از آرد نرم» (لاویان، ۲: ۴) میتواند به عنوان قربانی تمامسوز به خودِ خدا تقدیم شود. در واقع، در تورات از خمیرمایه و نانِ خمیرمایهدار به صورت منفی یاد میشود و به منع مصرف یا استفادهاش، نهتنها در عید فصح، بلکه در بسیاری از آیینهای مذهبی دیگر، اشاره میشود. یکی از معدود استثناها مربوط به مراسم «نوبرانه» میشود که در آن مردان بالغ موظفاند تا علاوه بر هدایای دیگر، دو قرصِ نان «از آرد نرم» و «پختهشده با خمیرمایه» را به کاهنان تقدیم کنند (لاویان، ۲۳: ۱۷). واژۀ عبری معادل خمیرمایه و نانِ خمیرمایهدار «حَمْض»، مشتق از واژهای به معنای «تند» یا «ترش» است و میتواند مجازاً برای توصیف چیزی «خشن» به کار رود. برای مثال، گویندۀ مزمور ۷۱ از خداوند درخواست میکند که «رهاییام بخش از دست مرد بیرحم و ستمگر [حَمْض]» (۷۱: ۴).
- آنچه کتاب سرودن نان را متمایز میکند نگاه کلنگرانۀ آن است. نویسنده با کنار هم گذاشتن وجوه گوناگون، در نهایت به تصویری بزرگتر دست مییابد. از نگاه او، نان فقط نوعی خوراک نیست، بلکه ذرهبینی است برای مشاهدۀ بزرگترین تضادهای هستی انسان: زندگی و مرگ، فرد و اجتماع، امر مادی و امر متعالی، و ضرورت و آزادی.
- برای دانلود کتاب سرودن نان اینجا کلیک کنید.
- برای خرید کتاب سرودن نان به این صفحه مراجعه کنید.