روایت نظری

کتاب‌های نظری انتشارات اطراف به طور کلی به دو گروه تقسیم می‌شوند: دستۀ اول کتاب‌هایی هستند که مستقیماً به نظریه‌ها و تئوری‌های مطرح شده در این حوزه می‌پردازند. در این کتاب‌ها مخاطب با انواع روایت و روایت‌شناسی و مفاهیم مرتبط با آن آشنا می‌شود و کارکردهای آن‌ها را در دنیای ادبیات و هنر درک می‌کند. دستۀ دوم اما بیشتر به پژوهش‌های روایی اشاره دارد و می‌کوشد نظریات روایی را در دیگر رشته‌های دانشگاهی دنبال کند؛ مثل معماری، جامعه‌شناسی یا علوم تربیتی.

سواد روایت نوشتۀ اچ. پورتر ابوت اولین کتاب تئوریک نشر اطراف بود که با هدف تئوریزه کردن مفهوم روایت و آشنایی مخاطب با مبانی و بنیان‌های روایی منتشر شد. این اثر به دنبال پاسخ پرسش‌هایی از این دست بود: روایت چیست؟ به چه کار می‌آید و چطور به زندگی و متن‌هایی که ما می‌خوانیم شکل می‌دهد؟ ابوت با توضیح‌های همه‌فهم و شفاف مباحث مربوط به روایت و تکنیک‌های روایی را مطرح و مفاهیم زیربنایی حوزۀ روایت‌شناسی را تبیین می‌کند. او همچنین تعریف علمی و معتبر اصطلاحات روایی رایج را ارائه می‌دهد. این کتاب هم برای داستان‌دوستانی مناسب بود که می‌خواستند راهی به پشت صحنۀ متن پیدا کنند و هم مرجعی ارزشمند برای دانشجویان،‌ پژوهشگران و علاقه‌مندان به روایت در حوزه‌های مختلف از جمله ادبیات و تئاتر، ‌فیلم و رسانه،‌ جامعه و سیاست،‌ روزنامه‌نگاری، خود‌زندگی‌نامه‌نویسی، ‌تاریخ و حوزه‌های دیگر هنر، علوم انسانی و علوم اجتماعی محسوب می‌شد.

دیگر کتاب این دسته، ادبیات من بود که موضوع اصلی آن خودنگاری و ژانرهای مختلف آن بود. سدونی اسمیت و جولیا واتسون در کتاب‌شان به شصت ژانر خودروایتگری، از اتوبیوگرافی تا خاطره‌نویسی اشاره می‌کنند. روایت و روایتگری در سینما و روایت و کنش جمعی از دیگر کتاب‌های این دسته به شمار می‌روند که مسئلۀ نظریۀ روایت را دستمایه قرار داده‌اند.

مجموعۀ «روایت و معماری»

مجموعه‌ کتاب‌های «روایت و معماری» نشر اطراف یکی از زیرمجموعه‌های روایت نظری محسوب می‌شود که به شکل اختصاصی بر روی رشتۀ معماری و شهرسازی متمرکز است. در کتاب‌های این گروه به نقش و اهمیت روایت در معماری پرداخته شده و نشان داده می‌شود که چطور با کمک گرفتن از این مفهوم می‌توان شهرها و خانه‌های بهتر و ایمن‌تری ساخت. ضمن این‌که می‌توان بر فجایع غلبه کرد و درد و آلام ساکنان را کاهش داد.

مجموعۀ «پژوهش روایی»

کتاب‌های «پژوهش روایی» نشر اطراف عموماً به جنبه‌های دانشگاهی و آکادمیک نظریۀ روایت اشاره دارند و آن را به عنوان یک روش‌شناسی تحقیقی توضیح می‌دهند. نویسندگان این کتاب‌ها که همگی از چهره‌های دانشگاهی هستند، نشان می‌دهند که چطور با کمک گرفتن از روش پژوهش روایی می‌توان موضوعی را بررسی و واکاوی کرد.

مجموعۀ «بیشتر از داستان»

مجموعۀ «بیشتر از داستان» با هدف آشنایی مخاطب فارسی‌زبان با مقاله‌های جدید و معتبر نقد طراحی و تدوین شده است. در این مجموعه جنبه‌های روایی رمان‌های شناخته‌شده‌ای که در ایران ترجمه و خوانده شده‌اند با کمک یک مقالۀ نقد برای مخاطبان توضیح داده می‌شود. معرفی شگردهای روایی که در آثار نویسندگان بزرگ به کار گرفته شده‌ هم به بررسی و فهم ابعاد گوناگون این متون کمک می‌کند و هم علاقه‌مندان به روایت را با نحوۀ به‌کارگیری این شگردها و تأثیراتشان آشنا می‌کند. بیشتر از داستان تأملی جدی بر شگردهای متنوع و متعدد روایت داستانی است و مخاطبان آثار داستانی،‌ نویسندگان و علاقه‌مندان به حوزه‌ی نقد هم‌زمان می‌توانند از آن بهره ببرند. آشنایی با مقاله‌های روز دنیا می‌تواند از سویی گسترۀ گفت‌و‌گو با متن را برای هر مخاطبی وسعت بخشد و از سوی دیگر ابزارهای روایتگری حرفه‌ای را برای نویسندگان فراهم ‌آورد و راه‌های چگونه گفتن را شفاف کند. با معرفی این الگوهای معیار در خوانش آثار می‌توان باعث پویایی فضای داستان‌نویسی، ‌نظریه‌پردازی و نقد در ایران شد. در این مجموعه از میان رویکردهای متفاوتِ خوانش یک رمان فقط رویکردهای روایت‌شناختی انتخاب شده‌اند.