ناداستان (Nonfiction) یکی از فرم‌های اصلی ادبیات است که بیشتر از تخیل بر واقعیت اتکا دارد. در این متون، نویسنده سعی دارد آنچه را دیده منتقل کند و تا حدممکن از داستان‌پردازی فاصله می‌گیرد. جستار، سفرنامه، مستندنگاری، زندگی‌نامه و خودزندگی‌نامه (بیوگرافی و اتوبیوگرافی) از جمله فرم‌های معروف کتاب های ناداستان به شمار می‌روند.
ناداستان عمری بسیار طولانی دارد و تاریخ شکل‌گیری‌اش به هزاران سال پیش بازمی‌گردد. احتمالاً اولین ناداستان‌هایی که انسان نوشت، سفرنامه و گزارش‌های سفرش بود. این قالب در طول چند هزار سال تکامل پیدا کرد و ژانرهای جدیدتری هم به آن افزوده شد. کتاب های ناداستان امروزی، ممکن است سفرنامه باشند یا در قالب‌های جدیدتری مثل جستار، متون آکادمیک و دانشگاهی، خاطرات و آثار زندگی‌نامه‌ای یا حتی به صورت ژورنالیستی نوشته شده باشند. از میان همۀ این ژانرها، جستارها به نسبت مدرن‌تر محسوب می‌شوند و حالتی تکامل یافته‌تر دارند.
پیشنهاد می‌کنیم مقالۀ «ناداستان چیست؟» را بخوانید.
امروز کتاب های ناداستان به اندازۀ رمان و داستان طرفدار و خواننده دارند. مردم با اشتیاق خاطره نگاری‌ها و بیوگرافی‌ها را می‌خوانند، دوست دارند از زندگی افراد مشهور مطلع شوند، و متون فلسفی و تاریخی را مطالعه می‌کنند. گاهی با خواندن جستارها هم وسوسه می‌شوند که روایت خود از زندگی را بنویسند. بیهوده نیست که جستارهای شخصی حالا به فرم محبوب تبدیل شده و دائم با آن‌ها مواجهیم؛ لابه‌لای صفحات کتاب، در وبلاگ‌ها و سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی.
مطالعۀ کتاب های ناداستان در عین لذت بخشیدن، یادمان می‌دهد که چطور بنویسم و روایتگر باشیم. نه فقط روایت زندگی شخصی، که حتی زندگی حرفه‌ای و شغلی. مثلاً داستان سرایی برند را یاد می‌گیریم و داستان گویی در کسب و کار را می‌آموزیم. این‌ها مهارت‌هایی مدرن هستند که باعث رشد تجارت خواهند شد. نشر اطراف، به عنوان ناشر تخصصی جستار و ناداستان، کتاب‌های متعددی در این ژانر به چاپ رسانده که در ادامه مرورشان خواهیم کرد:
کتاب های ناداستان با قالب جستار
در مجموعۀ «جستار روایی» نشر اطراف کتاب‌های زیادی منتشر شده که به موضوعات مختلفی می‌پردازند: از پرسه در شهر و طبیعت تا نگاه انتقادی به جامعه و رسانه. نویسندگان ای کتاب‌ها به ملیت‌های مختلفی تعلق دارند که این چندفرهنگی در جستارها کاملا نمود پیدا کرده است.
کتاب های ناداستان؛ سفرنامه
همان طور که اشاره شد، سفرنامه ها عمری دراز دارند و همیشه هم محبوب بوده‌اند. امروزه سفرنامه ها با ژانرهای دیگری ترکیب شده‌اند و از یک گزارش صرف بیرون آمده‌اند. برای مثال ممکن است حالتی جستاری داشته باشند.
پیشنهاد می‌کنیم مطلب «سفرنامه چیست و چگونه سفرنامه بنویسیم؟» را مطالعه کنید.
سفرنامه های اطراف به چند دسته تقسیم می‌شوند: سفرنامه های دوره قاجار و سفرنامه های مدرن و امروزی. این متن‌ها اکثراً گزارش بزرگان و رجال درباری هستند که به همراه ناصرالدین شاه و مظفرالدین شاه به فرنگ سفر کردند. بخش دیگری از مجموعه اما متعلق به زنان است. سفرنامه زنان قاجاری در واقع گزارش سفر آن‌ها به عتبات و حج است.
| بمبئی رقص الوان است | قهوۀ استانبول نیکو می‌سوزد | آسمان لندن زیاده می‌بارد |
 |  |  |
| سن‌پترزبورگ موزیکانچی دارد | پاریس از دور نمایان شد | چادر کردیم رفتیم تماشا |
 |  |  |
| سه روز به آخر دریا | خانم! فردا کوچ است | حظ کردیم و افسوس خوردیم |
 |  |  |
اطراف در قالب سفرنامه های امروزی خود، کتاب و کسی نمی‌داند در کدام زمین می‌میرد به انتشار رسانده است:
کتاب و کسی نمی داند در کدام زمین می میرد هم سفرنامه است و هم سفرنامه نیست. سفرنامه است چون سفر و وقایع سفر را روایت می‌کند، و سفرنامه نیست چون مهزاد الیاسی بختیاری -که انسان‌شناسی خوانده- خلاف سنت سفرنامه‌های متعارف، هر جا مجالی یافت از هیاهوی جهان و شتاب سفر کناره گرفت تا تأنی و تأمل پیشه کند و به درک عمیق‌تری از سفر در بیرون و درون برسد.
از دیگر ناداستان های اطراف که قالب سفرنامه دارند، می‌توان به مجموعه سفرنامه مصور گی دولیل هم اشاره کرد.
کتاب های ناداستان؛ روایت های مستند، تجربیات کاری و مضامین شخصی
از دیگر فرم‌های امروزی و مهم ناداستان، روایت‌های شخصی، حرفه‌ای و مستندنگاری ها هستند. اطراف در این زمینه هم آثار زیادی به چاپ رسانده که در ادامه به تعدادی از آن‌ها اشاره می‌شود:
| خاک کارخانه | اتاق کار | نزدیک ایده |
 |  |  |
| به زبان مادری گریه می‌کنیم | لهجه‌ها اهلی نمی‌شوند | ارواح ملیت ندارند |
 |  |  |
| پروژه پدری | هفته چهل و چند | لنگرگاهی در شن روان |
 |  |  |
♦ شما برای دانلود PDF بخش‌هایی از هر کتاب روی آن کتاب کلیک کنید.
♦ لطفاً برای دانلود و خرید نسخۀ الکترونیکی هر کتاب به پلتفرم‌های طاقچه و فیدیبو مراجعه بفرمایید.
بدون دیدگاه