تا دهۀ هفتاد میلادی کتاب‌خوان‌های جدی با تردیدهایی، کتاب کمیک را پس می‌زدند. البته در همین دوره‌ای که آمریکایی‌ها و بریتانیایی‌ها هنوز کتاب کمیک را به فضای جدی کتاب‌خوانی راه نداده بودند، فرانسوی‌ها داستان مصور را به‌عنوان فرمی هنری‌ادبی قبول داشتند و آن‌جا کمیک‌های بزرگسالان در کنار کمیک‌های مخصوص کودکان و نوجوانان منتشر می‌شد. ژاپنی‌ها هم در همان زمان مانگا یا کمیک ژاپنی می‌خواندند و به شکلی تازه از روایت تصویری نیازی نداشتند.
اما همین نگاه‌های تنگ‌نظرانه و محدود به کتاب کمیک، باعث شد «گرافیک ناول» یا رمان مصور به دنیا بیاید و به قفسۀ کتاب‌فروشی راه پیدا کند؛ داستان بلند و تصویری که مضمونی عمیق‌تر و تصویرسازی پیچیده‌تری نسبت به شکل‌های دیگر روایت تصویری داشت و به کیفیت هنری خاصی نزدیک شده بود.
سال 1978 ویل آیزنِر از معروف‌ترین طراحان کمیک، کتاب قراردادی با خدا را با عنوان گرافیک ناول منتشر کرد. البته آیزنر اولین کسی نبود که از این اصطلاح استفاده کرد اما گرافیک خاص، حال و هوای متفاوت، فروش خوب و نقدهای مثبت کارشناسان به این کتاب بود که باعث شد همزمان با انتشار آن، اصطلاح گرافیک ناول بین کتابخوان‌ها جا بیفتد.
مهمترین تأثیر کار آیزنر این بود که باعث شد خوانندگان بزرگسال با خیال راحت کتاب کمیک دست بگیرند و مجبور نباشند خواندنش را از دیگران پنهان کنند؛ ناشرها هم آسان‌تر سراغ نشر این نوع کمیک بروند. با ادامۀ این روند، از دهۀ هشتاد میلادی کمیک بزرگسال رونق زیادی پیدا کرد. هم شرکت مارول که بخش مهمی از تصور کتابخوان‌ها دربارۀ کمیک را شکل داده بود خط تولید گرافیک‌ناول راه انداخت و هم نمونه‌های هنری‌تر رمان مصور مثل ماوس اثر آرت اسپیگلمن (اولین رمان مصور برندۀ جایزۀ پولیتزر) فضا را برای همراه کردن مخاطبان بیشتر آماده کردند. بعد هم که قرن بیست‌و‌یک از راه رسید و منتقدان و کارشناسان با جملاتی مثل «کیفیت خوب این آثار قابل مقایسه با پیچیدگی و یکپارچگی ژانر رمان است، به‌علاوه به‌خاطر همراهی تصویرسازی با متن محدودیت‌های رمان را هم ندارند» داستان مصور را بیشتر از قبل ستودند.
به نظر می‌آید هر چقدر گرافیک ناول آن طرف آب ارج و قرب پیدا کرده، در ایران این اتفاق نیفتاده و به مسیر پیوسته و پویایی دست نیافته است. از انتشار کمیک استریپ در مجلۀ کیهان بچه‌ها در دهۀ چهل شمسی و انتشار ماجراهای تن‌تن و میلو در نشر یونیورسال تا امروز که کمیک‌هایی با موضوعات ایرانی مثل داستان‌های شاهنامه، مضامین دفاع مقدس و… تولید می‌شوند، تلاش‌های خوبی صورت گرفته ولی جریان مستمری از ترجمه یا تولید کتاب کمیک و رمان مصور در ایران شکل نگرفته است.
جذابیت و تازگی این نوع روایت از یک‌سو و عدم آشنایی مخاطبان ایرانی با این دنیای جدید از سوی دیگر، انگیزه‌ای برای نشر اطراف شد تا به این بخش تازه از سرزمین روایت قدم بگذارد. اطراف در همین راستان مجموعۀ «روایت مصور» را به انتشار که متشکل از ژانرهای مختلف مصور است: از سفرنامه مصور تا داستان مصور تا روایت مستند مصور.
مجموعۀ «سفرنامه‌های مصور»
گی دولیل از سرشناس‌ترین کارتونیست‌های دنیاست. عمده شهرت او به خاطر سفرنامه‌های مصورش از شهرهای مختلف دنیا است. نشر اطراف چهار کتاب کمیک اصلی او را ترجمه و در قالب مجموعۀ «سفرنامه های مصور» منتشر کرده است:
کتاب پیونگ‌یانگ؛ سفری به کرۀ شمالی
دولیل در سال ۲۰۰۱ اجازه پیدا می‌کند به کرۀ شمالی و شهر پیونگ یانگ سفر کند. او در مدت اقامت دو ماهه‌اش که برای کار در یک شرکت انیمیشن‌سازی بود، مشاهداتش از فرهنگ آن‌جا و زندگی معدود کره‌ای‌هایی که با آن‌ها برخورد داشت را با لحن طنزآمیز خاص خودش روایت می‌کند. نتیجۀ به کتاب پیونگ یانگ تبدیل می‌شود که یکی از معروف‌ترین سفرنامه‌های مصور دهه‌های اخیر است. روایتی از کشوری که انگار همۀ مردمانش با نجوا با هم حرف می‌زنند و حواس‌شان هست که خارجی‌ها چیزی بیشتر از آنچه باید را نبینند.
کتاب یانگون؛ سفری به برمه
در کتاب مصور یانگون گی دولیل روایت زمانی را می‌گوید که به همراه همسر و پسر کوچکش در برمه بودند. او در مدت یک سال اقامت در این کشور در غیاب همسرش -که برای انجام کارهای سازمان پزشکان بدون مرز به نقاط مختلف می‌رود- با کالسکۀ پسرش در خیابان‌های یانگون، پایتخت برمه، راه می‌رود و مشاهدات روزمره‌اش را با لحن طنزآمیز خاصش روایت می‌کند. او از جنبه‌های متفاوت، عجیب یا آشنای اتفاقات در کشوری می‌گوید که به‌جز آنچه هرازگاهی در اخبار می‌شنویم، آشنایی چندانی با جزییات سبک زندگی مردمانش نداریم.
کتاب شنژن؛ سفری به چین
سال ۱۹۹۷ این کارتونیست برای کار به شهر شنژنِ چین می‌رود. این کتاب ماجرای سه ماه اقامت او در شهری‌ست که منطقۀ ویژۀ اقتصادی به حساب می‌آید، با حصاری الکتریکی و نگهبان‌های مسلح از بقیۀ کشور جدا شده و آدم‌های کمی در آن انگلیسی بلدند. در این داستان مصور معروف، گی دولیل زندگی کسالت‌بار هر روزه‌اش، سختی‌هایی که مانع زبانی ایجاد می‌کند و تفاوت‌ها و شباهت‌های فرهنگی میان شرق و غرب را با طنز همیشگی و تصویرسازی‌های خاصش روایت می‌کند.
کتاب سرزمین مقدس؛ سفری به فلسطین
دولیل یک سال همراه همسر و فرزندانش در فلسطین می‌ماند و دیده‌ها و شنیده‌هایش در این مدت را در کتاب کمیک سرزمین مقدس به تصویر می‌کشد. او در این سفرنامۀ مصور مثل سفرنامه‌های دیگرش، در پی ارائۀ تفسیر و توضیحی جامع دربارۀ شرایط اجتماعی، سیاسی و فرهنگی کشور میزبانش نیست. روایت او فقط گزارشی دقیق و پرجزئیات از مشاهدات شخصی دربارۀ زندگی روزمره درون جامعۀ ملتهب فلسطین است که رسانه‌ها معمولاً به آن نمی‌پردازند.
مجموعۀ «تاریخ مصور فوتبال»
دیوید اسکوایزر هم از کارتونیست‌های مشهوری است که برای نشریۀ گاردین تصویرسازی می‌کند. تخصص او فوتبال است و با لحنی طنز و کمدی اتفاقات تاریخی و روز فوتبال را در قالب داستان مصور به تصویر می‌کشد. نشر اطراف دو کتاب کمیک مهم او را منتشر کرده است:
کتاب روایت مصور داستان فوتبال
کتاب روایت مصور داستان فوتبال جلد اول از مجموعۀ دو جلدی تاریخ مصور فوتبال است که معین فرخی آن را ترجمه کرده. اسکوایرز در این کتاب به شکلی خلاقانه و دوست‌داشتنی از ترکیب متن و تصویرسازی برای روایت مهم ترین اتفاقات دنیای فوتبال استفاده کرده است. او نود پارۀ مختلف از تاریخ فوتبال، از دوران باستان تا به امروز، را انتخاب کرده و با زبان طنز مرورشان می‌کند. تازگی نگاه اسکوایرز و شوخی‌های تیز و جاندارش با همۀ اتفاقات فوتبالی و پرداختن به حاشیه‌های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی این ورزش پرطرفدار، این کتاب را برای هر مخاطبی، چه فوتبالی و چه غیر فوتبالی، خواندنی کرده است.
کتاب روایت مصور داستان فوتبالیست ها
دیوید اسکوایرز در کتاب روایت مصور داستان فوتبالیست ها به سراغ زندگی مشاهیر فوتبال رفته و بخشی از زندگی حرفه‌ایشان را روایت می‌کند. او در این کتاب کمیک ده‌ها چهرۀ مطرح و تأثیرگذار تاریخ این ورزش را انتخاب کرده و دلیل اهمیت‌شان را می‌گوید. بعضی افراد مشهورند، مثل مارادونا، پله، جرج بست، توماس برولین. بعضی دیگر به دلیل شخصیت ویژه‌شان یا خدمات‌شان به فوتبال، ذکر شدند. بیشتر افراد هم به این دلیل انتخاب شدند که برای خود اسکوایرز جالب بودند و آن‌قدر پتانسیل داشتند که کمیکی از آن‌ها کشیده شود. تصویرسازی‌های جذاب و روایت طنز و گزندۀ او باعث شده کتاب به اثری خواندنی تبدیل شود.
مجموعۀ «روایت مستند مصور»
کتاب پیاده‌ها
داستان مصور پیاده ها روایت واقعی جنبش حقوق مدنی و مبارزات سیاه‌پوستان آمریکا برای آزادی و برابری است. جان لوییس و اندرو آیدین این داستان مهیج و متفاوت را از روزهای نخست شکل‌گیری این جنبش در دهۀ ۱۹۵۰ آغاز می‌کنند و تا اواسط دهۀ ۱۹۶۰ ادامه می‌دهند. تصویرسازی کم‌نظیر و هنرمندانۀ نیت پاول هم تنش‌ها و حال‌وهوای خاص آن سال‌ها را به‌خوبی و دقیق منعکس می‌کند و الگوی تأثیرگذار و جذابی برای روایت رخدادهای تاریخی ارائه می‌دهد. این کتاب کمیک در لیست پرفروش‌ترین آثار نیویورک‌تایمز بوده و برندۀ جوایز زیادی شده است.
کتاب بزرگ شدن در ترکیه
ازگه سامانچی در این خودزندگی‌نامۀ مصور، متناسب با سبک طراحی کودکانه‌نما که برای روایتش انتخاب کرده، همچون دخترکی بازیگوش به گوشه و کنار زندگی خود و هم‌نسلانش سرک می‌کشد و با لحنی سرخوشانه، مهمترین تلخی‌ها و شیرینی‌های سال‌های بزرگ‌شدنش را بازگو می‌کند. کتاب بزرگ شدن در ترکیه روایت نبرد شخصی دختری نوجوان برای رسیدن به رویاهایش در پرتلاطم‌ترین روزهای تاریخ معاصر ترکیه است.
♦ شما می‌توانید این داستان های مصور و کتاب های کمیک را از فروشگاه اطراف بخرید.
♦ برای دانلود کتاب ها هم می‌توانید از پلتفرم‌های طاقچه و فیدیبو استفاده کنید.
♦ برای دانلود پی دی اف (PDF) صفحاتی از این کتاب‌ها می‌توانید روی هر کتاب کلید کنید و به صفحۀ آن مراجعه کنید.
بدون دیدگاه