پژوهش روایی به معنای بررسی زندگی انسان‌ها از دریچۀ روایت است و تجربۀ زیسته را منبع دانش و ادراکی ارزشمند می‌داند. این مفهوم در سال‌های اخیر مورد توجه قرار گرفته و وارد حوزه‌های مختلف آکادمیک شده است. کتاب پژوهش روایی در علوم تربیتی از جدیدترین آثار این حوزه است که می‌کوشد نحوۀ استفاده از این روش کیفی را در پژوهش‌های رشته‌ی علوم تربیتی و حوزه‌های مرتبط با آن توضیح دهد و با مثال‌های فراوان همۀ کسانی را که با دانش‌آموزان و خصوصاً تدوین برنامه‌درسی مناسب سرو کار دارند، متوجه اهمیت اخلاق ارتباطی کند. آموزه‌های این کتاب حساسیت معلمان و سایر دست‌اندرکاران این حوزه را به خرده‌فرهنگ‌های مختلف افزایش می‌دهد داده تا هم با دانش‌آموزان ارتباط مؤثرتری برقرار کنند و هم در تدوین برنامۀ درسی، متناسب با فرهنگ خانوادگی، قومی، قومیتی، جنسیتی، مذهبی،… دانش‌آموزان به نتایج درخشان‌تری برسند. دی جین کلندینین علاوه بر توضیح مبانی فلسفی پژوهش روایی، تعریف دقیقی از روش‌شناسی این نوع پژوهش هم ارائه می‌دهد. ویژگی مهم کتاب او استفاده از چندین مطالعۀ موردی است که باعث شده این پژوهش از قاب نظری صرف فاصله بگیرد و کاملاً عمل‌گرایانه و کاربردی شود.
این کتاب به خوانندگان کمک می‌کند مفهوم پژوهش روایی را به‌درستی درک کنند، با فرایند عملی انجام پژوهش روایی آشنا شوند، معیارها و محک‌های ارزیابی چنین پژوهش‌هایی را بهتر بشناسند، و دقیق‌تر و عمیق‌تر به وجوه اخلاقیِ پژوهش روایی بیندیشند. آشنایی با مفهوم «اخلاق ارتباطی» که از مبانی پژوهش روایی است مخاطبان این کتاب را به مهارتی مجهز می‌کند که برای همۀ کسانی که به هر شکل با قصه‌های زیستۀ افراد سروکار دارند، ضروری و سودمند خواهد بود.
کتاب پژوهش روایی در علوم تربیتی ویراست جدیدی از حاصل پژوهش‌های چندین‌سالۀ دی. جین کلندینین است که در سال ۲۰۲۳ منتشر شد. کلندینین، که ویراست اول این کتاب را بیش از یک دهه قبل منتشر کرده بود، در تغییرات گستردهٔ ویراست دومش شش فصل را که به چند مطالعهٔ موردی مربوط بودند با فصل‌هایی جدید جایگزین کرد. او در ویراست جدید، مفاهیم مهمی مانند مبانی فلسفی پژوهش روایی و اخلاق ارتباطی در پژوهش را نیز توضیح و گسترش می‌دهد. کلندینین همچنین از اهمیت پژوهش خودزندگینامهای، نقطۀ شروع هر پژوهش روایی، می‌گوید و تعهدات و الزامات هستی‌شناختی و معرفت‌شناختی پژوهش روایی را تبیین می‌کند. او، پس از توضیح فرایندها و مراحل پژوهش روایی و همچنین الزامات و تعهدات مرتبط با کار پژوهشی، اهمیت توجیهات شخصی، عملی و اجتماعی پژوهش را گوشزد می‌کند.
کتاب پژوهش روایی در علوم تربیتی به ما کمک می‌کند که قصه‌های زیستۀ دانش‌آموزان را صرفاً به چشم داده‌هایی آماری نگاه نکنیم و در قالب‌های تنگ نظری به تفسیرآن‌ها نپردازیم. بلکه با هشیاری نسبت به این نکته که معلم، دانش‌آموز و پژوهشگر در میانۀ قصه‌های زندگی یکدیگر به هم می‌رسند و از هم جدا می‌شوند، با قصه‌های مشارکت‌کنندگانِ تحقیق‌مان و قصه‌های دانش‌آموزان و خانواده‌هایشان زندگی کنیم تا به درک دقیقی از آن‌ها برسیم. اخلاق ارتباطی که فقط در رازداری و امانت‌داری نسبت به قصه‌های دیگران خلاصه نمی‌شود، ما را با مسئولیت‌هایی آشنا می‌کند که تا مدت‌ها پس از پایان پژوهش همراه‌مان می‌مانند و گاهی به «از نو گفتن» و «از نو زیستن» قصه‌های زندگی معلم، دانش‌آموز و پژوهشگر ختم می‌شود.
کتاب پژوهش روایی در علوم تربیتی راهنمایی است برای تمام معلمان، تسهیلگران، دست‌اندرکاران برنامه‌ریزی درسی، پژوهشگران و علاقه‌مندان به روایت‌پژوهی، تفکر روایی و روش‌های روایی تحقیق. این کتاب هم برای دانش‌پژوهان، دانشجویان و اساتید مقاطع مختلف دانشگاهی قابل استفاده است و هم در تحقیقات غیردانشگاهیِ علوم تربیتی و علوم اجتماعی و تمامی حوزه‌های مرتبط با خودزندگی‌نامه‌نویسی و پژوهش روایی به کار می‌آید.
کتاب پژوهش روایی در علوم تربیتی را محمود مهرمحمدی، پژوهشگر و استاد بازنشستۀ رشتۀ تعلیم و تربیت دانشگاه تربیت مدرس، ترجمه کرده است. پیشنهاد می‌کنیم برای آشنایی بیشتر با کتاب، این پست بی‌کاغذ اطراف را بخوانید.
برای آشنایی بیشتر با مفاهیم «پژوهش روایی» و «روایت پژوهی» و درک تمایز بین آن‌ها هم می‌توانید این مقاله را بخوانید.
جلسۀ رونمایی از این کتاب هم با حضور مترجم کتاب، دکتر مهرمحمدی، در دفتر اطراف برگزار شد. ویدئوی این نشست را می‌توانید در اینجا ببینید.
دربارۀ نویسندۀ کتاب پژوهش روایی در علوم تربیتی
پروفسور دی. جین کلندینین استاد دانشگاه آلبرتای کانادا و پژوهشگر برجستۀ حوزۀ تعلیم و تربیت است. او که از بنیان‌گذاران مفهوم پژوهش روایی محسوب می‌شود، کتاب‌‌ها و مقالات فراوانی دربارۀ روش‌شناسی آن نوشته که جوایز علمی مهمی را از آنِ خود کرده‌اند. ریشه‌های فلسفی پژوهش روایی (۲۰۲۱)، اخلاق ارتباطی در پژوهش روایی (۲۰۱۸)، انجام پژوهش روایی با کودکان و جوانان (۲۰۱۶) و معلم در جایگاه طراح برنامۀ درسی: روایت‌های تجربه (۱۹۸۸) از جمله آثار دیگر او هستند.
دیدگاهها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.