نان را میشود مظهر و محصول تغییر مستمر دانست؛ تبدیل پیوستهٔ چیزی به چیز دیگر: خوشه به دانه، دانه به آرد، آرد به خمیر، خمیر به قرص نان، و قرص نان به خردهنان. از این گذشته، استعارهٔ «نان» در فرهنگ جوامع مختلف جایگاه شاخصی دارد: از تصویر دلپذیر «با هم نان و نمک خوردن» تا معانی نمادینش در آیین مسیحیِ عشای ربانی. و البته که نقش نان در کشمکشها و جدالهای سیاسی و اجتماعی را هم نمیشود نادیده گرفت. کتاب نان نوشتۀ اسکات کاتلر شِرشو با بهرهگیری از منابع مختلف ــ از متون مقدس مسیحی گرفته تا فرهنگ عامیانهٔ معاصر، ادبیات و آثار متفکرانی همچون مارکس، نیچه و دریدا ــ شرح میدهد که کالایی روزمره همچون نان چگونه به نمادی اجتماعی تبدیل شده که گاهی ما را گرد هم میآورد و گاهی میان ما مرز میکشد. این کتاب که میتوان آن را نمونهای از تأمل جدی در عناصر سادهٔ زندگی روزمره، تاریخنگاریِ غذا یا انساننگاریِ فرهنگی دانست، علم، ادبیات، تاریخ، فرهنگ عامه و خاطرهٔ شخصی را با هم میآمیزد تا سرگذشت نان را (البته با تمرکز بر تاریخ و فرهنگ غرب) روایت کند و توضیح دهد که چرا نان حتی در زندگی امروزی ما هم نقش مهمی دارد.
کتاب نان در قالب نُه بخش تنظیم شده که بخش اول حکم مقدمهٔ هشت بخش دیگر را دارد. کاتلر شِرشو در این فصول به موضوعات مختلفی مثل آیینهای بزرگداشت نان در یونان باستان، تاریخچهٔ نان و اینکه انسان چگونه گندم را اهلی کرد و پرورش داد، فرایند ساخت خمیر و توصیف ظاهر نان، و تاریخچهٔ کمیابی و قحطی و گرسنگی پرداخته است. نویسنده نشان میدهد که نان چگونه نقطهٔ تلاقی وجه مادی و وجه نمادین زندگی انسان شده و روابطی پیچیده میان امر قدسی و امر اینجهانی برقرار کرده است. او بهکرات به متون مقدس یهودیمسیحی و مرور تفسیرهایشان مراجعه میکند تا اثبات کند نان چگونه پیوندی میان وجود متناهی و محدود ما و مفاهیم و معانی وسیعتر و والاتری همچون حیات و حتی عدالت برقرار کرده است.
کتاب نان را ملیکا خوشنژاد ترجمه کرده و بهزودی از سوی نشر اطراف منتشر خواهد شد. این کتاب بخشی از مجموعۀ «زندگی پنهان چیزهای معمولی» است که پیشتر کتاب میزها و دیوارها در قالب آن به انتشار رسیده بود.
بدون دیدگاه