کتاب لهجه‌ها اهلی نمی‌شوند روایتگر تجربۀ زیستن و نوشتن در فضای دو زبان و دو فرهنگ شرقی و غربی یا عربی و انگلیسی است. نویسندگان این جستارها دربارۀ دیاسپورای عرب و تجربۀ پیچیدۀ احساس غربت در وطن و در کشور میزبان تأمل می‌کنند و به درکی تازه از مفاهیمی چون هویت، نژاد، استعمار و خود و دیگری می‌رسند. پائولین قلدس و خالد مطاوع در این کتاب، ناداستان‌هایی از الماز ابی‌نادر، نبیل ابراهیم، جورج ابراهیم، پائولین قلدس، ربیع علم‌الدین، لیلی العلمی، هدیل غنیم، ایمان مرسال، خالد مطاوع و نعومی شهاب نای گردآوری کرده‌اند که هر یک تجربۀ بینافرهنگی و بینازبانی خود را از نظرگاهی متفاوت تحلیل کرده است.
روایت‌های کتاب لهجه‌ها اهلی نمی‌شوند از نظام‌های اعتقادی و بسترهای گوناگونی می‌آیند و نشان‌دهندۀ افکار، ایده‌ها، خیال‌پردازی‌ها و خاطرات متفاوتی هستند. اما نقطۀ اشتراک همۀ آنها در این است که پیچیدگی زیستن و چالش‌های زندگی در چندین چشم‌انداز سیاسی و فرهنگی را به تصویر می‌کشند. نویسندگان که از نسل اول یا دوم مهاجرین عرب هستند، منصفانه و آگاهانه به جایگاه خود نگریسته‌اند و از فضای بینابینی پیش روی‌شان بهره برده‌اند تا مختصات جهانی نو را برای خود و دیگران ترسیم کنند.
ترجمۀ کتاب لهجه‌ها اهلی نمی‌شوند را زنده‌یاد بتول فیروزان برعهده داشته که پیشتر چندین اثر دیگر را هم برای نشر اطراف ترجمه کرده بود؛ از جملۀ کتاب‌های نقطه می‌خواست فرار کند و پسری که با برگ موز فوتبال راه انداخت.
دربارۀ مجموعۀ زندگی میان زبانها
نشر اطراف با توجه به اهمیت مواجهۀ آگاهانه با زبان و کارکردهایش، مجموعۀ «زندگی میان زبانها» را با کتاب ارواح ملیت ندارند شروع کرده و با دو کتاب لهجه‌ها اهلی نمی‌شوند و به زبان مادری گریه می‌کنیم ادامه داده است. در این مجموعه سراغ نویسندگانی رفته شده که به تجربۀ زندگی در بیش از یک زبان اندیشیده‌اند یا روایت‌شان از تجربۀ زبان و بازی‌هایش در فرایندهای نوشتن، خواندن، سخن گفتن و شنیدن را با مخاطب در میان گذاشته‌اند. این مجموعه تجربۀ رویارویی زبانها و زیستنِ آگاهانه در قلمرو زبان را در قالب‌های گوناگونی مثل خاطره‌پردازی، یادداشت شخصی، جستار روایی و جستار کوتاه روایت می‌کند؛ تجربه‌ای آشنا برای همۀ کسانی که ارتباط آگاهانه‌ای با واژه‌ها، آواها، اصطلاح‌ها، ساختارهای دستور زبانی و بسترهای اندیشه‌ورزی بیش از یک زبان دارند. همین‌طور کسانی که زبانِ مادری‌شان با زبان رسمی کشورشان متفاوت است، مترجمان، زبان‌شناسان، مسافران، مهاجران و هر کسی که در معرض شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های امروزی است.
دربارۀ نویسندگان کتاب لهجه‌ها اهلی نمی‌شوند
- الماز ابی‌نادر نویسنده و شاعر لبنانی‌تبارِ آمریکایی و استاد ادبیات انگلیسی کالج میلز است. مسئله‌ی هویت‌ها و صداهای به‌حاشیه‌رانده‌شده از مهم‌ترین دغدغه‌های ابی‌نادر است و آثارش برنده‌ی جوایز گوناگونی شده‌اند.
- نبیل ابراهیم انسان‌شناس و کنشگر آمریکاییِ فلسطینی‌تبار است و پژوهش‌هایش بیشتر بر هویت عرب‌آمریکایی و شیوه‌های بازنمایی اعراب و فلسطینی‌ها در رسانه‌های جریان اصلی آمریکا متمرکزند. او علاوه بر فعالیت‌های علمی و پژوهشی، جستار و داستان کوتاه هم می‌نویسد.
- جورج ابراهیم، شاعر و نویسنده و کنشگر فلسطینی‌آمریکایی، در دانشگاه هاروارد مهندسیِ زیستی خوانده اما ادبیات و نوشتن هم پای ثابت زندگی‌اش بوده و تا کنون دو کتاب منتشر کرده است. او حالا عضو هیئت‌مدیره‌ی رادیوس (محفل نویسندگان عرب‌آمریکایی) است.
- پائولین قلدس، شاعر و نویسنده‌ی مصری‌آمریکایی و استاد ادبیات انگلیسی و نویسندگی خلاقانه‌ی دانشگاه هالینز، کتاب‌هایی مثل خاطره‌پردازی نامه‌هایی از قاهره و مجموعه شعرِ قطب‌نمای مصری را در کارنامه‌اش دارد و جستارها، داستان‌ها و اشعارش در نشریات مختلف هم منتشر شده‌اند. او در جستارهایش بیشتر درباره‌ی ادبیات چندفرهنگی، ادبیات مهاجران و نویسندگان زن عرب می‌نویسد.
- ربیع عَلَم‌الدین، نویسنده و نقاشِ لبنانی‌آمریکایی، از مشهورترین چهره‌های ادبی عرب‌تبارِ ایالات متحده است و رمان سرِ اشتباهِ تلسکوپِ او در سال ۲۰۲۲ برنده‌ی جایزه‌ی ادبیات داستانیِ پن/فاکنر شد. او کودکی و نوجوانی‌اش را در کویت و لبنان گذرانده اما بیشتر آثارش را به زبان انگلیسی می‌نویسد.
- لیلی العلمی، رمان‌نویس و جستارنویس مغربی‌آمریکایی، دکتری زبان‌شناسی دارد و در دانشگاه کالیفرنیا استاد نویسندگی خلاقانه است. رمان‌هایی مثل امید و دیگر سوداهای خطرناک (۲۰۰۵) و آن آمریکایی‌های دیگر (۲۰۱۹) از مهم‌ترین آثار العلمی‌اند و برنده‌ی چند جایزه‌ی ادبی شده‌اند.
- هدیل غنیم، جستارنویس و داستان‌نویس مصری، در قاهره به دنیا آمده و در بزرگسالی به انگلستان و از آن‌جا به ایالات متحده مهاجرت کرده است. او به هر دو زبان عربی و انگلیسی می‌نویسد و گفت‌وگوی میان‌فرهنگی و قصه‌گویی از مهم‌ترین دغدغه‌هایش هستند.
- ایمان مرسال، شاعر، جستارنویس، مترجم و منتقد ادبیِ مصری، پس از اخذ مدرک دکتری از دانشگاه قاهره به ایالات متحده مهاجرت کرد و استاد ادبیات عرب دانشگاه آلبرتا شد. او نقش مهمی در معرفی ادبیات جهان عرب در آمریکای شمالی داشته است.
- خالد مطاوع، شاعر و نویسنده‌ی سرشناس لیبیایی‌آمریکایی، در ترجمه‌ی آثار ادبی عربی به انگلیسی هم دست دارد. او در نوجوانی به ایالات متحده مهاجرت کرد و حالا استاد نویسندگی خلاقانه‌ی دانشگاه میشیگان است اما هویت عربی، ادبیات عرب و پل زدن میان ادبیات عرب و جهان غرب همیشه در کانون فعالیت‌هایش بوده‌اند.
- نعومی شهاب نای شاعر، ترانه‌سرا و رمان‌نویسِ فلسطینی‌آمریکایی است و با اینکه در ایالات متحده به دنیا آمده و بزرگ شده، خودش را «شاعر آواره» توصیف می‌کند و می‌گوید تجربه‌ی سفرش به روستای پدری‌اش در کرانه‌ی باختری (که روایتی از آن را در کتاب لهجه‌ها اهلی نمی‌شوند می‌خوانید) زندگی او و درکش را از جایگاهش در جهان تغییر داده است.
بهناز جهانگیر (خریدار محصول) –
این کتاب واقعا فوق العاده است. هر کدوم از نویسنده ها با فضاسازی هایی که انجام میدن شما رو برای مدتی میبرن به یک کشور دیگه، لابه لای فرهنگ ها و دغدغه هایی متفاوت و رهاتون میکنن؛ حس گم شدن بین این کشورها و داستان ها اگرچه دردناکه ولی بسیار جذابه.
ممنونم از حسن انتخابتون برای ترجمه.