استانبول به‌عنوان پایتخت دولت عثمانی، در طول تاریخ همیشه شهری استراتژیک و مهم بوده. ایرانیان نیز همواره دیدگاهی ستایش‌گونه نسبت به این شهر داشته‌اند و آن را الگویی برای توسعۀ سیاسی و اقتصادی دیده‌اند. این موضوع مخصوصاً در دوران قاجار قابل‌توجه‌تر شد؛ زبان و فرهنگ و دین مشترک بین این دو کشور از جمله دلایلی بود که به این مسأله دامن زد. در همین دوران بود که سفر مردم ایران نیز به شهرهایی مثل استانبول رونق پیدا کرد و رواج یافت. کتاب قهوه استانبول نیکو می‌سوزد دربردارندۀ دوازده روایت از سفر قاجاری‌ها به این شهر است. به عبارت دیگر این‌ها اولین گزارش‌های مکتوب و سفرنامه‌هایی در مورد این کلانشهر همسایه هستند؛ سفر شاهان، درباریان، شاهزادگان و تجار.
اغراق نیست اگر بگوییم بخشی از تصوری که ما امروز نسبت به شهرهای دنیا داریم، ریشه‌هایی تاریخی دارد. اولین مسافرانی که به این شهرها قدم گذاشته، قصه‌ها و روایت‌هایی با خود آورده‌اند؛ این روایت‌ها گرچه برای کسانی بود که خود امکان سفر نداشتند اما سینه به سینه گشتند و نقل شدند تا امروز به ما رسیدند. بنابراین نمی‌توان آن‌ها را نوشته‌هایی شخصی و خصوصی دانست، بلکه واجد ارزش‌های تاریخی و جامعه‌شناختی هم هستند. این موضوع در مورد کتاب قهوه استانبول نیکو می‌سوزد هم صدق می‌کند. علی اکبر شیروانی دبیر این مجموعه، با علم به همین موضوع در این کتاب شهر استانبول را انتخاب کرد؛ شهری تاریخی که زمانی مرکز امپراتوری عثمانی به شمار می‌رفت و نقشی بی‌بدیل در منطقه ایفا می‌کرد. برخی از شگفتی‌هایی که این مسافران از دیدن این شهر داشتند یا اشتراک‌های فرهنگی و اجتماعی‌ای که بین خودشان و اهالی استانبول پیدا کردند، هنوز هم در میان مردم حس می‌شود. این کتاب نشان می‌دهد که روح استانبول چطور شکل گرفته و ایرانیان آن را درک کرده‌اند.
معرفی کتاب قهوه استانبول نیکو می‌سوزد در روزنامۀ اعتماد را می‌توانید در این‌جا بخوانید. همین‌طور مصاحبۀ رادیو فرهنگ با علی‌اکبر شیروانی دربارۀ مجموعۀ «تماشای شهر» را می‌توانید در این‌جا گوش دهید.
دربارۀ مجموعۀ تماشای شهر
تماشای شهر، مجموعه‌ای پنج‌جلدی از نشر اطراف است که به سفرهای خارجی افراد سرشناس، دولتمردان و شاهزادگان دورۀ قاجار می‌پردازد و گزارش و روایت آن‌ها از این موقعیت را بازتاب می‌دهد؛ چهره‌هایی همچون ناصرالدین شاه، مظفرالدین شاه، میرزا صالح، ظهیرالدوله و علویه خانم کرمانی. هر یک از کتاب‌های این سری به یکی از شهرهای پاریس، لندن، سن پترزبورگ، استانبول و بمبئی اختصاص دارد و در آن‌ها بخشی از سفرنامه و خاطرات این مردان یا زنان منتشر شده است. پاریس از دور نمایان شد، قهوۀ استانبول نیکو می‌سوزد، آسمان لندن زیاده می‌بارد، سن‌پترزبورگ موزیکانچی دارد و بمبئی رقص الوان است عناوین کتاب‌های این مجموعه هستند که زیرنظر علی اکبر شیروانی جمع‌آوری و تدوین شده‌اند.
دربارۀ گردآورندۀ کتاب قهوۀ استانبول نیکو می‌سوزد
علی اکبر شیروانی (متولد 1360) نویسنده، پژوهشگر و روزنامه‌نگار است. او در رشته‌های علوم اجتماعی و پژوهش هنر تحصیل کرده و در دو دهۀ اخیر در چندین روزنامه و مجله حضور داشته است. شیروانی مدرس داستان‌نویسی و نویسندگی هم هست و کارگاه‌های مختلفی در این زمینه برگزار کرده. مجموعۀ پنج جلدی تماشای شهر و کتاب راه ننوشته از مهم‌ترین آثار او به شمار می‌روند.
نقد و بررسی‌ها
هنوز بررسی‌ای ثبت نشده است.