15

کارنامۀ خورش

Original price was: ۲۹۸,۰۰۰ تومان.Current price is: ۲۵۳,۳۰۰ تومان.

دستور غذاهای نادرمیرزا قاجار به کوشش نازیلا ناظمی

در کتاب کارنامه خورش نادرمیرزا قاجار نحوۀ پخت معروف‌ترین خوراک‌های ایرانی زمانش، از آش تا آبگوشت را آموزش می‌دهد. اما تسلط او به ادبیات، تاریخ و طب دورۀ خودش و دقتش در نگارش باعث شده کتاب فراتر از دستور طبخ، نوعی تاریخ‌نگاری نباشد؛ فرهنگ‌نامه‌ای از غذاهای ایرانی به همراه شرح حوادث تاریخی، خاطرات نویسنده، قصه و شعر که همه با نظمی درونی کنار هم نشسته‌اند. توصیفات و ابداعات زبانی برای طعم‌ها، تاریخچۀ غذاهای محلی ایران همراه گزارش آداب و رسوم، روابط اجتماعی و خانوادگی آن دوره کاری کرده که این متن در گذر زمان همچنان خواندنی و تازه باشد.

 

🔵 این کتاب را می‌توانید در بخش کنارِکتاب با بسته‌بندی اختصاصی خریداری کنید.

🔵 نسخۀ الکترونیکی این کتاب را می‌توانید از سایت‌های طاقچه، فیدیبو و کتابراه تهیه کنید.

 

 

دانلود PDF بخش‌هایی از کتاب کارنامه خورش

کتاب کارنامۀ خورش نوشتۀ نادرمیرزا قاجار دربردارندۀ دستور پخت انواع غذاهای ایرانی‌ست. این شاهزادۀ قجری در دستوراتش هم به اصول و قواعد آشپزی پرداخته، هم به فواید غذاها و خوراکی‌ها اشاره کرده و هم تاریخ ورود برخی از این مواد غذایی را گفته است. اما این کتاب بیشتر از دستور آشپزی صرف است؛ قسمت جذاب کتاب، روایت رخدادهایی سیاسی و اجتماعی است که احتمالاً جای دیگری مطرح نشده‌اند: از زندانی ‌شدن نادر در زمان محمدشاه، دیدار او با پدرش و برکناری‌اش از حکومت به‌خاطر دشمنی تا شورش شاهسون‌ها و دیدارش با رئیس شاهسون‌ها و آشنایی با خارجی‌های تبریز از جمله سر هنری راولینسن و ماجرای بازگشت وی به امور دیوانی و حواشی آن.
کتاب کارنامه خورش را باید از جمله آثار ارزشمند نادر میرزا قاجار دانست که به شکلی بسیار ظریف، تاریخ، ادبیات و سرگرمی را با یکدیگر تلفیق کرده و به بهانۀ آموختن آنچه سفره‌های قاجاریان را زینت می‌داد، ناگفته‌های بسیار گفته است. او و همسرش -که در تمام کتاب با الفاظی همچون کدبانو، بانوی سرای، بانوی من و خانه‌خدای خطاب شده- تمام خوراک‌های مرسوم زمان خودشان را با تقسیم‌بندی دقیق، یک‌یک برمی‌شمرند و به رشتۀ تألیف در می‌آورند. دستور آشپزی آن‌ها از انواع آش‌ها و پلوها، تا کوفته‌ها و کوکوها تا خورش‌ها و آبگوشت‌ها را دربرمی‌گیرد.

کتاب کارنامه خورش به کوشش نازیلا ناظمی گردآوری و مدون شده است. می‌توانید مصاحبۀ روزنامۀ قدس با او دربارۀ این کتاب را در این‌جا بخوانید.

در صورت تمایل می‌توانید معرفی کتاب کارنامۀ خورش از زبان مسعود فروتن در رادیو پیام را از این‌جا دانلود کنید و گوش بدهید. اپیزود ششم پادکست کنارش هم به معرفی همین کتاب اختصاص داشته که می‌توانید از این‌جا آن را گوش کنید.

بخش‌هایی از کتاب به دستور پخت انواع پلو و چلو اختصاص دارد و نادر میرزا به شیوه‌های مختلف طبخ آن در سرتاسر ایران اشاره می‌کند. این فصل از کتاب را می‌توانید در این‌جا مطالعه کنید.


دربارۀ نویسندۀ کتاب کارنامه خورش

نادر میرزا قاجار از نوادگان فتحعلی‌شاه و از چهره‌های سرشناس عصر قاجار بود. نادرمیرزا تحصیل‌کرده بود و در جوانی وارد دیوان حکومتی شد. اما به خاطر اتفاقاتی که رخ داد، مدتی بعد به زندان افتاد و از دربار اخراج شد. او پس از رهایی از زندان دوباره به خدمت دولت درآمد و از نزدیکان ولیعهد شد. نادر میرزا قاجار هم تاریخ‌نگار و نویسنده‌ای قدرتمند بود و هم آشپزی ماهر. کتاب تاریخ و جغرافیای دارالسلطنه تبریز از آثار به جای‌مانده از اوست.

مشخصات

نویسندهنادرمیرزا قاجار
به کوششنازیلا ناظمی
ویراستارفاطمه ستوده
بازبینی نهایی متنزهره ترابی
طراح جلدحمید قدسی
قطعرقعی
تعداد صفحه270
موضوعتاریخی | آشپزی ایرانی
شابک978-622-99224-9-1
نوبت چاپپنجم | 1402

فهرست

در همه گونه آش‌هاست | 37-74
که به پارسی «با» گویند

در شناختن پلاوها | 75-110
که از برنج و دیگر چیزها پزند

در گونه‌ی مسمن‌ها | 111-156
که به تازی «ادام» گویند

در گونه‌ی بریان‌ها | 157-184
که از ماهی و دیگر پرندگان پزند

در گونه‌ی کوفته‌ها | 185-194
که به همه روزگارِ سال پزند و خورند

در گونه‌ی کوکوها | 195-204
که در کشخرایران پزند

در گونه‌ی بورانی‌ها | 205-218
که برای مزیدن پلوها و چلوها نهند

در گونه‌ی خورش‌ها | 219-230
که چندگونه است همه نیکو

در گونه‌ی آبگوشت‌ها | 231-249
که بانیروترین خوردنی‌هاست

ستایش‌ها و افتخارات

«این روزها کتاب آشپزی، دستور غذا و پخت و پز جز لاینفک و مهم زندگی مردم شده. فرقی هم بین زن و مرد در این ماجرا نیست و هرکس دستور بهتر و خوشمزه‌تری بدهد، اقبال بیشتری پیدا می‌کند. اما اهمیت کتاب کارنامه خورش در این است که هم دستور غذاهای صدسال پیش در آن یافت می‌شود، هم نویسنده‌اش مردی از شاهزادگان قاجار است و هم این‌که کتابش فقط دستور غذا نیست بلکه کلی نکته و ماجرای خواندنی تاریخی و اجتماعی دارد. به ویژه این‌که همه این‌ها به شکل گفت‌وگویی بین نویسنده و همسرش نوشته شده.»

گیتی صفرزاده، سایت وینش

«کتاب کارنامۀ خورش به‌دلیل نثر جذاب و اشعار دلنشینش قابل‌توجه است و می‌تواند بیانگر برخی باورها درباره نقش متفاوت زنان و مردان در آن روزگار نیز باشد.»

کانال تلگرامی مطالبات زنان

«توصیفات و ابداعات زبانی برای طعم‌ها، تاریخچه‌ی غذاهای محلی ایران همراه گزارش آداب و رسوم، روابط اجتماعی و خانوادگی آن دوره، کاری کرده که این متن در گذر زمان همچنان خواندنی و تازه باشد.»

جواد شیخ‌الاسلامی، روزنامۀ قدس

«[در کتاب کارنامه خورش] می‌توان کلمات و اصطلاحاتی در توصیف زندگی روزمره و اسباب و ادواتش دید که سال‌هاست از یاد رفته‌اند و امروز در زبان فارسی دیگر استفاده نمی‌شوند و این بر جذابیت‌های اثر برای روزگار ما افزوده است.»

همشهری آنلاین

«نویسنده گاهی با ذره‌بین می‌آید وسط میدان و می‌گوید فلان غذا برای مردمی است که فقیرند و دست‌شان به دهان‌شان نمی‌رسد “این خورش برای ارزانیان بُوَد.” پیشینه‌ی غذاها و خواص هر خوراک را می‌گوید و پا توی کفش مورخ و طبیب و حکیم می‌کند. از رشته‌‌پلویی می‌گوید که در خانه‌ی دوست مسیحی‌اش خورده و آن رشته فقط در بازار عیسویان تبریز پیدا می‌شود و خواننده‌ی امروزی متوجه می‌شود منظور نادرمیرزا همان اسپاگتی است. از سیب‌زمینی‌ای می‌گوید که تازه به ایران آمده و از قورمه‌سبزی‌ای که تاریخچه‌اش به دوران پیشدادیان می‌رسد.»

فاطمه ستوده

 

«جز اینکه برای دوستداران آشپزی خواندن دستور خوراکها خوش است و نگاهی تاریخی به بزم ایرانی در زمان قاجار می‌دهد برای من شگفت زبان فارسی سره نویسنده و توان اوست. بدگویانی که فارسی نویسی را بدعت پهلوی می‌دانند باید این کتاب را بخوانند که شاهزاده‌ای قاجاری به چه روانی فارسی پاکیزه و پالوده نوشته است. درود بر نادرمیرزا و خاتونش. نگاه نویسنده به زنان هم خواندنی است گاه انها را می‌نکوهد اما بیشتر از زن خود یاد می‌کند و همه جا گفته‌های او را درباره‌ی دستورپخت خورشها از زبان خاتون که سرخوالیگر خانه است می‌نویسد و او را می‌ستاید. بسیار خواندنی.»

⭐⭐⭐⭐⭐  Hosna

«کتاب پیش‌رو به عنوان یکی از جذاب‌ترین کتاب‌هایی‌ست که به دست گرفتم و ملغمه‌ای از علاقه‌مندی‌های من که یک‌جا جمع شده‌اند.
کتاب، نثری ادبی و زیبا دارد که با گذشت زمان و در دست گرفتن کتاب، اُنس می‌گیرید و لذت می‌برید. نادر میرزای قاجاری که از شاهزادگان اهل قلم و رنجورِ دورهٔ ناصری است تاریخ، آشپزی و شعر را یک‌جا جمع کرده و چنین اثری آفریده است.
برای بیان استفاده از هر غذا در فصل مشخص از شعر کمک می‌گیرد و با اصول طب سنتی خوراک‌ها را با نگاه سردی و گرمی توصیف می‌کند. از تاریخ خودنوشته نادرمیرزا باخبر می‌شوید، غذاهای اختصاصی نقاط مختلف ایران به ویژه مازندران و آذربایجان و حتی فرنگستان آشنا می‌شوید و به دنیای آبگوشت‌ها و خورش‌ها و آش‌ها می‌روید.
رساله، برای ایرانیِ امروزی، واکاوی ریشه‌های خوراک است.»

⭐⭐⭐⭐⭐  احمدرضا شهیدی

«این کتاب بسیار زیبا است، نثر قدیمی و پر از محتوا ،اولا کتاب آشپزی اصیل است (ما خودمان ته چین چلو بادنگان را از روی دستورش درست کردیم، غذایی شد بس سمی که آرنج های خود را هم خوردیم!) دوما ادبی است نثر اش، و به مقتضای هر غذا کلی ابیات شعر آورده، کتاب طبی است، طبع هر غذا را گفته و گاهی برای چه امراضی مفید است را هم فرموده، جغرافیا، هر غذا برای کجاست. انصافا یک کتاب قدیمی چند منظوره است.
من دو بار این کتاب را خریدم و هدیه دادم.
خلاصه که فرض کنید تاریخ بیهقی، داخلی جراحی سودارت، عمومی هاریسون، دیوان اشعار بهار، معجم البلدان یاقوت حموی را در مخلوط کن ریخته و هم بزنی.»

⭐⭐⭐⭐⭐  امیرعباس شاهسواری

«کتاب جذاب و خوشمزه‌ایی بود
نادر میرزا شاهزاده‌ایی فرهیخته که به همراه خانه‌خدای خود دستور پخت چندین نوع غذا را نوشته است…
این سری کتابهای نشر اطراف دست‌مریزاد دارد.»

 

⭐⭐⭐⭐⭐  نسا قاسمی

«خوشمزه ترین کتاب ایرانی»

½⭐⭐⭐⭐  فهیمه حدیدی

1 دیدگاه برای کارنامۀ خورش

  1. Avatar for گروه محتوای سایت

    محسن

    یه کتاب سبک و زیبا با محتوای آموزنده مخصوصا در قسمت دیباجه با تشکر از گردآورندگان

دیدگاه خود را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

1 دیدگاه برای کارنامۀ خورش

  1. Avatar for گروه محتوای سایت

    محسن

    یه کتاب سبک و زیبا با محتوای آموزنده مخصوصا در قسمت دیباجه با تشکر از گردآورندگان

دیدگاه خود را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *