پاریس همیشه برای مردم دنیا شهر شگفت‌انگیزی بوده؛ شهری پیشرو، سیاسی، آزاد و البته زیبا. این موضوع در مورد ایرانیان هم صادق بوده و بسیاری از مردم از صدها سال پیش آوازۀ آن را شنیده بودند و دوست داشتند آن را از نزدیک ببینند. تقریباً از دوران قاجار بود که این مهم رخ داد و برخی از آن‌ها توانستند به این شهر دوردست سفر کنند. کتاب پاریس از دور نمایان شد روایت و گزارش همین گروه از مسافران است؛ شاهان، رجال سیاسی، شاهزادگان و جهانگردان. در این کتاب گزارش، خاطره و روزنگاری 9 نفر از این افراد را می‌خوانیم که اولین مواجهۀ آن‌ها با پاریس را نشان می‌دهد؛ مظفرالدین شاه، ناصرالدین شاه، حاج سیاح، حاجی پیرزاده، امین الدوله، ظهیرالدوله و حاجی پیرزاده از جمله کسانی هستند که روایت‌شان در این کتاب آمده است.

کتاب پاریس از دور نمایان شد فقط مستندنگاری یا خاطره‌نویسی نیست، بلکه فراتر از آن از این می‌گوید که تصور امروزی ما از پاریس چطور شکل گرفته. وقتی این مسافران با ذوق و شوق از ترقی و آبادی این شهر و عجایبش می‌گفتند، تصویری در ذهن مردم شکل گرفت که بخشی از آن هنوز هم پابرجاست. چنان که یکی از این راویان اشاره می‌کند «هر کسی که در دنیا آمده باشد و پاریس را ندیده باشد مثل این است که هیچ در دنیا از عدم به وجود نیامده است.» علی اکبر شیروانی، گردآورندۀ کتاب، کوشیده به ریشه‌های همین نگاه برسد و آن را درک کند. به همین خاطر این کتاب در کنار ارزش تاریخی‌اش، اهمیتی جامعه‌شناختی هم دارد.

مصاحبۀ رادیو فرهنگ با علی‌اکبر شیروانی دربارۀ مجموعۀ «تماشای شهر» را می‌توانید در این‌جا گوش دهید.

دربارۀ مجموعۀ تماشای شهر

تماشای شهر، مجموعه‌ای پنج‌جلدی از نشر اطراف است که به سفرهای خارجی افراد سرشناس، دولتمردان و شاهزادگان دورۀ قاجار می‌پردازد و گزارش و روایت آن‌ها از این موقعیت را بازتاب می‌دهد؛ چهره‌هایی همچون ناصرالدین شاه، مظفرالدین شاه، میرزا صالح، ظهیرالدوله و علویه خانم کرمانی. هر یک از کتاب‌های این سری به یکی از شهرهای پاریس، لندن، سن پترزبورگ، استانبول و بمبئی اختصاص دارد و در آن‌ها بخشی از سفرنامه و خاطرات این مردان یا زنان منتشر شده است. پاریس از دور نمایان شد، قهوۀ استانبول نیکو می‌سوزد، آسمان لندن زیاده می‌بارد، سن‌پترزبورگ موزیکانچی دارد و بمبئی رقص الوان است عناوین کتاب‌های این مجموعه هستند که زیرنظر علی اکبر شیروانی جمع‌آوری و تدوین شده‌اند.

دربارۀ گردآورندۀ کتاب پاریس از دور نمایان شد

علی اکبر شیروانی (متولد 1360) نویسنده، پژوهشگر و روزنامه‌نگار است. او در رشته‌های علوم اجتماعی و پژوهش هنر تحصیل کرده و در دو دهۀ اخیر در چندین روزنامه و مجله حضور داشته است. شیروانی مدرس داستان‌نویسی و نویسندگی هم هست و کارگاه‌های مختلفی در این زمینه برگزار کرده. مجموعۀ پنج جلدی تماشای شهر و کتاب راه ننوشته از مهم‌ترین آثار او به شمار می‌روند.