دوبراوکا اوگرشیچ (Dubravka Ugrešić) متولد ۲۷ مارس ۱۹۴۹ در شهر کوتینای ایالت سیساک-مسلاوینای یوگسلاوی سابق است؛ کشوری متشکل از شش جمهوری، سه مذهب رسمی، دو الفبا و چندین و چند زبان. او در دانشگاه زاگرب ادبیات تطبیقی و زبان روسی خواند و بعد از دانش‌آموختگی، در مؤسسۀ نظریۀ ادبی همان دانشگاه مشغول به کار شد. اوگرشیچ در آستانۀ جنگ ۱۹۹۱، موضع ضدجنگ و ضدملی‌گرایی سرسختانه‌ای گرفت و با قلمی تندوتیز بلاهت جنگ‌افروزان را پیش چشم‌شان آورد و از پوچ بودن نزاع‌های قومیتی نوشت. همین شد که خیلی‌زود هدف حملۀ بخشی از رسانه‌ها، نویسنده‌ها و چهره‌های شناخته‌شدۀ کروات قرار گرفت. به او اتهام ضدوطن‌پرستی زدند و القابی چون «خائن»، «دشمن مردم» و «جادوگر» دادند.
دوبراوکا اوگرشیچ در یکی از جستارهایش به شرح مواجهه‌ای در صف انتظار دریافت کارت شناسایی در زاگرب می‌پردازد. وقتی ملیتش را از او می‌پرسند، جواب می‌دهد «بی‌ملیت (آ-ناسیونال)». نفرات پشت سرش خیال می‌کنند او از اعتراف به صرب بودنش بیم دارد و باقی اصرار می‌کنند کروات‌بودنش را اعلام کند. اوگرشیچ در پاسخ به آن‌ها می‌گوید «تا وقتی تعلق به ملیتی خاص شهروند کشوری را از نظر سیاسی، اجتماعی و انسانی پذیرفته و دیگری را غیر قابل پذیرفتن کند، از تقلیل به هر جور دسته‌بندی خونی امتناع می‌کنم.» او در نهایت کارمند مسئول را راضی می‌کند تا اسمش را در دستۀ «سایرین» قرار دهد.
دوبراوکا اوگرشیچ بعد از سر گذراندن سلسله‌ای از حملات عمومی طولانی‌مدت، چنان‌که خودش در جستار «ممنون که نمی‌خوانید» می‌گوید، چون «نمی‌توانست به وحشت دائمی حاصل از دروغ در زندگی فرهنگی، سیاسی، عمومی و روزمره عادت کند»، در ۱۹۹۳ کرواسی را ترک کرد. او سال‌ها در دانشگاه‌های اروپایی و آمریکایی، از جمله دانشگاه کالیفرنیا، کلمبیا و هاروارد تدریس کرد و دست آخر به‌عنوان نویسندۀ آزاد، ساکن آمستردام هلند شد و همچنان در آن‌جا زندگی و تدریس می‌کند.
کتاب‌های دوبراوکا اوگرشیچ
تعدادی از کتاب‌های این نویسنده که به زبان انگلیسی ترجمه شده‌اند:
- زدن به گدار آگاهی، ۱۹۹۱ (رمان).
- در آرواره‌های زندگی، ۱۹۹۲ (رمان).
- روز خوبی داشته باشید: از جنگ بالکان تا رویای آمریکایی، ۱۹۹۴ (مجموعه جستار).
- فرهنگ دروغ، ۱۹۹۸ (مجموعه جستار).
- موزه‌ی تسلیم بی‌قید و شرط، ۱۹۹۸ (رمان).
- ممنون که نمی‌خوانید، ۲۰۰۳ (مجموعه جستار).
- کاراکترت را به من قرض بده، ۲۰۰۴ (مجموعه داستان).
- وزارت درد، ۲۰۰۵ (رمان).
- خانه‌ی هیچ‌کس، ۲۰۰۷ (مجموعه جستار).
- بابا یاگا تخم گذاشت، ۲۰۰۹ (رمان).
- فرهنگ کارائوکه، ۲۰۱۱ (مجموعه جستار).
- اروپای سِپیایی، ۲۰۱۴ (مجموعه جستار).
- روباه، ۲۰۱۸ (رمان).
- داستان‌نامه‌ی آمریکایی، ۲۰۱۸ (مجموعه جستار).
اوگرشیچ به خاطر این آثار نامزد و برندۀ چندین جایزۀ ادبی مهم بین‌المللی هم شده است؛ از جمله:
- برندۀ جایزۀ بهترین رمان سال یوگسلاوی، ان‌آی‌ان، ۱۹۸۸.
- برندۀ جایزۀ بهترین مجموعه‌جستار اروپا، ۱۹۹۶.
- برندۀ جایزۀ هنرمندان مقاومت هلند، ۱۹۹۷.
- برندۀ جایزۀ ادبی اس.دابلیو.اف آلمان، ۱۹۹۸.
- برندۀ جایزۀ ادبیات اروپای اتریش، ۱۹۹۸.
- برندۀ جایزۀ آکادمی هانریش مان آلمان، ۲۰۰۰.
- برندۀ جایزۀ فرونیوِ شهر فیانو ایتالیا، ۲۰۰۴.
- درج در فهرست اولیۀ جایزۀ مستقل داستان خارجی، بریتانیا، ۲۰۰۶.
- نامزد جایزۀ بین‌المللی مَن‌بوکر، ۲۰۰۹.
- برندۀ جایزۀ جیمز تیپتری جی‌آر. برای بابا یاگا تخم گذاشت، ایالات متحده، ۲۰۱۰.
- فینالیستِ جایزۀ حلقۀ منتقدین کتاب ملی، برای کتاب فرهنگ کارائوکه، ایالات متحده، ۲۰۱۱.
- برندۀ جایزۀ بین‌المللی نیوستت، ایالات متحده، ۲۰۱۶.
- برندۀ جایزۀ جشنوارۀ بین‌المللی ادبی ویله‌نیتسا، اسلوونی، در ۲۰۱۶.
آثار دوبراوکا اوگرشیچ در نشر اطراف
نشر اطراف کتاب البته که عصبانی هستم او را با ترجمهٔ خاطره کردکریمی منتشر کرده است. دوبراوکا اوگرشیچ در جستارهایش از تجربۀ هیجان بیمارگونۀ ملی‌گرایی جمعی می‌نویسد و از وجوه تاریک جوامع مدرن، همگن‌سازی مردم به اجبار رسانه، سیاست، مذهب و باورهای مشترک. او هنوز هم به کنکاش در تروماهای حاصل از تبعید می‌پردازد. گرچه گذشت زمان شکل نگارش او را تلطیف کرده اما زخم‌های او عمیق‌اند و او هم لحظه‌ای دست از ور رفتن با آن‌ها بر نمی‌دارد. جستارهای او ترکیبی از مسائل شخصی و سیاسی هستند که بر جهانی‌بودن مفاهیمی چون وطن، بی‌جاشدگی و تجربه‌ی انسانی انزوا تأکیدی ویژه دارند.
دوبراوکا اوگرشیچ جستارهای کتاب البته که عصبانی هستم را به زبان کرواتی نوشته و برای معرفی آثارش به دنیای انگلیسی‌زبان به ترجمه‌ها بسنده می‌کند. او در هیچ مصاحبه‌ای اصرارش را به نوشتن صرف به زبان مادری توضیح نداده اما می‌شود با در نظر گرفتن مجموع آثار او این‌طور برداشت کرد که نوشتن به زبان کرواتی مقاومت شخصی و همیشگی اوست در برابر انکار هویت یوگسلاوش. می‌توانند گذرنامه‌اش را بگیرند، لقب جادوگر به او بدهند، مجبورش کنند حرفه‌اش را در کشورهایی دیگر ادامه بدهد، اما نمی‌توانند زبانی را تغییر دهند که برای نوشتن انتخاب کرده. او شهروند ادبیات است و یک یوگسلاو که به کرواتی می‌نویسد. کتاب‌های او در کنار نویسندگان صرب، بوسنیایی، اسلوونیایی و مقدونیه‌ای در قفسۀ کتاب‌های اسلاویک کتابخانه‌ها می‌مانند تا آخرین گواهی‌های به‌جامانده از یوگسلاوی‌ای باشند که روزگاری وجود داشت.
مصاحبۀ دانشگاه اوکلاهاما با دوبراوکا اوگرشیچ را می‌توانید در این ویدیو مشاهده کنید.
بدون دیدگاه