جایزۀ ادوارد استنفورد یکی از معتبرترین جوایز کتاب دنیاست که هر ساله بهترین سفرنامه سال را تعیین میکند. این جایزه که حدوداً بیست سال از عمرش میگذرد، در 8 بخش برگزار میشود و منتخبین خود را معرفی میکند.
جایزۀ ادوارد استنفورد در اساس از دو جایزۀ «بهترین نویسندۀ سفرنامۀ ادوارد استنفورد» و «بهترین سفرنامه سال استنفورد دُلمان» تشکیل شده و اولین دورۀ آن در سال 2006 برگزار شد. تا پیش از آن فقط یک جایزۀ معتبر برای کتابهای سفرنامه در دنیا وجود داشت؛ توماس کوک که در سال 2004 متوقف شد و دیگر ادامه پیدا کرد. نام ادوارد استنفورد به افتخار کسی نامگذاری شد که در اواسط قرن نوزدهم نقشه و کتابهای سفر را در بریتانیا منتشر میکرد.
جایزۀ ادوارد استنفورد به طور کلی 12 بخش دارد؛ از بهترین سفرنامه سال تا یادداشتهای بلاگ. اما به مرور برخی از بخشهای آن حذف شدند و دیگر ادامه پیدا نکردند. در سالهای این جایزه به 8 دسته تعلق میگیرد: بهترین سفرنامه سال، داستان، کتاب کودک، عکاسی، طراحی، غذا و نوشیدنی، بهترین سفرنامهنویس و نویسندۀ نوظهور. در این سالها مبلغ جایزه به 5000 پوند افزایش یافته است.
در ادامه کتابهایی که جایزۀ اصلی، یعنی بهترین سفرنامه سال را بردهاند، معرفی میشوند:
سال 2025
Black Ghosts: A Journey Into the Lives of Africans in China
نویسنده: Noo Saro-Wiwa
این کتاب روایتی مستند و انسانی از زندگی مهاجران آفریقایی در چین است. نویسنده، که خود اهل نیجریه و بریتانیاست، به شهرهایی چون گوانگژو و پکن سفر میکند و با دانشجویان، تاجران، کارگران، پناهجویان و زنان آفریقایی در چین مصاحبه میکند. کتاب نهتنها به مسائلی چون نژادپرستی، سیاست مهاجرت، و حاشیهنشینی میپردازد، بلکه نشان میدهد این مهاجران چگونه در میان فرهنگ، قانون و تبعیض در چین، برای بقا، رشد، و معنا دستوپا میزنند.
سال 2024
A Stranger in Your Own City: Travels in the Middle East’s Long War
نویسنده: Ghaith Abdul-Ahad
روایتگر دیدگاه شخصی و تجربیات روزنامهنگار عراقی، عبدالأحد، از جنگهای داخلی و اشغال عراق پس از ۲۰۰۳ است. کتاب از درون شهرهای بغداد، موصل و رمادی به ما نشان میدهد که چگونه جنگ، فرقهگرایی، و اشغال خارجی، هویت شهری و انسانی مردم را متلاشی کرده است. نثر شاعرانه، تلخ و گاه عمیقاً شخصیست.
سال 2023
In the Shadow of the Mountain
نویسنده: Silvia Vasquez-Lavado
ترکیبی از سفر و خاطرهنگاری شخصی. سیلویا، نخستین زن آشکارا همجنسگرای اهل پرو فاتح اورست، در این کتاب از صعودش میگوید. اما مهمتر از آن، سفر درونیاش برای التیام یافتن از آسیبهای جنسی دوران کودکی است. کتاب همزمان ماجراجویی کوهنوردی و روایتی قدرتمند از بهبودی روانی است.
سال 2022
The Amur River: Between Russia and China
نویسنده: Colin Thubron
روایتی آرام و ژرف از سفری زمینی در امتداد رودخانۀ آمور، که از مغولستان آغاز میشود و مرز طبیعی میان روسیه و چین را تشکیل میدهد. ثوبرون که در هشتاد سالگی، همچنان نویسندهای دقیق و فیلسوفمآب است، در مسیر با مردم بومی، سربازان و مهاجران گفتوگو میکند و در دل طبیعت و تاریخ، پیچیدگیهای ژئوپلیتیکی را آشکار میسازد.
سال 2021
Shadow City: A Woman Walks Kabul
نویسنده: Taran N. Khan
نویسندۀ هندیتبار، تجربیات خود را از اقامتهای مکررش در کابل بازگو میکند. برخلاف روایتهای جنگزدۀ معمول، او از زاویهای انسانی و زنانه به شهر مینگرد و با قدم زدن در کوچهها و گفتوگو با مردم، کابل را نهفقط میدان جنگ، که مکانی زنده و متکثر ترسیم میکند. اثری شاعرانه، تیزبین و متفاوت.
سال 2020
Underland: A Deep Time Journey
نویسنده: Robert Macfarlane
کتاب سفری حیرتانگیز به دنیای زیرزمینی زمین است؛ از غارهای یخی گرینلند تا تونلهای هستهای بریتانیا، از دخمههای پاریس تا قارچزارهای زیرزمینی جنگلهای فنلاند. مکفارلین در این اثر، لایههای پنهان زمین را نهتنها بهعنوان پدیدههای طبیعی، بلکه بهعنوان گنجینههای حافظه، تاریخ و زمان ژرف میکاود. او پرسشی بنیادین را دنبال میکند: ما چه چیزی را برای آیندگان در دل زمین به جا میگذاریم؟
سال 2019
The Immeasurable World: Journeys in Desert Places
نویسنده: William Atkins
سفری به هفت بیابان بزرگ جهان از جمله آریزونا، عربستان و چین. کتاب، مرثیهای است بر فضاهای خالی، و در عین حال، کاوشی عمیق در نقش بیابانها در تاریخ، مذهب، اسطوره و سیاست. سبک روایت کتاب غنایی، اندیشهمحور و الهامبخش است.
سال 2018
Border: A Journey to the Edge of Europe
نویسنده: Kapka Kassabova
این کتاب روایت شخصی و تأملبرانگیز از سفر نویسنده به نوار مرزی سهگانهی بلغارستان، ترکیه و یونان است؛ منطقهای کوهستانی، کمجمعیت و پیچیده که زمانی خط مقدم جنگ سرد و پرده آهنین بوده است. کاسابووا، که خود در بلغارستان کمونیستی به دنیا آمده، به این مرز بازمیگردد تا تاریخ، اسطوره، مهاجرت، و زخمهای روانیِ برجایمانده از دیکتاتوری و جدایی را کشف کند.
سال 2017
منتخبی نداشت.
سال 2016
Interstate: Hitchhiking Through the State of a Nation
نویسنده: Julian Sayarer
در این سفرنامۀ متفاوت، جولین سایرر مسیر خود را با هیچ هایک کردن از ساحل شرقی تا غربی ایالات متحده طی میکند. او در کنار رانندگان کامیون، کارگران، مهاجران، کهنهسربازان، و آمریکاییهای طبقۀ پایین جامعه مینشیند و تصویری بیواسطه، خام و گاه تلخ از کشوری ترسیم میکند که با نابرابری، خشم سیاسی و گسست اجتماعی دستوپنجه نرم میکند. سفر نویسنده در دل جادههای آمریکا، سفری فیزیکی است، اما در عین حال کاوشی سیاسی و فلسفی در وضعیت ملت آمریکاست، درست در آستانۀ انتخابات ریاستجمهوری ۲۰۱۶ و ظهور دونالد ترامپ.
سال 2015
Down to the Sea in Ships: Of Ageless Oceans and Modern Men
نویسنده: Horatio Clare
نویسندۀ کتاب همراه با دو کشتی کانتینری شرکت مارِسک بهسفر میرود؛ یکی مسیر شرقیغربی از فلیکستاو (انگلستان) تا لسآنجلس و دیگری از آنتورپ تا مونترآل در عرض اتلانتیک. او در هر سفر، با خدمۀ کشتیهای عظیم ملاقات میکند و روایت زندگی آنها، خطرات، سختیها و چشمانداز آنها را ثبت میکند.
سال 2014
Consolations of the Forest: Alone in a Cabin in the Middle Taiga
نویسنده: Sylvain Tesson
تِسون در فاصلۀ فوریه تا ژوئیه ۲۰۱۰ بهمدت شش ماه در یک کابین دورافتاده در ساحل دریاچۀ بایکال در سیبری زندگی میکند؛ منطقهای با سرمای شدید و سکونی بینهایت. او در این مدت عمدتاً با تهیۀ غذا، روشن کردن آتش، ساختن وسایل چوبی و مطالعۀ کتاب سر میکند. در این کتاب او به آثار فلسفی، ادبی و طبیعتگرایانۀ نیچه، کامو، ثورو، و ویتمن ارجاع میدهد.
سال 2013
The Old Ways: A Journey on Foot
نویسنده: Robert MacFarlane
این کتاب سفرنامههای نویسنده را بر ۱۵ مسیر باستانی و سنتی (راههای زمینی و دریایی) در بریتانیا، اسپانیا، مناطق فلسطین و تبت دنبال میکند. هدف مکفارلین این است که از طریق پیادهروی بر روی این مسیرهای تاریخی، همزمان معنی «آمیختگی انسان و جایگاه» را کاوش کند.
سال 2012
Wild Coast: Travels on South America’s Untamed Edge
نویسنده: John Gimlette
کتاب سفری شگفتانگیز در سواحل شرقی آمریکای جنوبی (منطقه گویانا) و سه کشور مهجور سورینام، گویان و گویان فرانسه است. این نواحی، بین رودخانههای آمازون و اورینوکو قرار دارند و همچنان از نقاط بکر و کمتر شناختهشده جهان به شمار میروند نویسنده سفری تقریباً سهماهه را پیش میگیرد که شامل بازدید از جنگلهای عظیم، نشانههای تاریخی بردگی، شهرهای ساحلی، و مناطق داخلی مرزی است.
سال 2011
Molotov’s Magic Lantern: A Journey in Russian History
نویسنده: Rachel Polonsky
پولونسکی، پژوهشگر روسشناسِ بریتانیایی، در آپارتمانی زندگی میکند که درست بالای آن، ویاچسلاو مولوتف، معمار اصلی پاکسازیهای استالینی و وزیر امور خارجۀ سابق شوروی، زندگی میکرده است. او کتابخانۀ قدیمی و فانوس جادویی (پروژکتور شفافنما)ی مولوتف را کشف میکند و از آن بهعنوان دروازهای برای سفری فرهنگی و تاریخی در سراسر روسیه استفاده میکند.
سفر او از همان محلۀ قدیمی پرزرقوبرق مسکو شروع میشود و سپس به شهرهای مهمی مانند آرخانگلسک، مرمانسک، سیبری و حتی تا دورافتادهترین مناطق شمالی روسیه میرود. در هر مکان، روایت او با عشق مولوتف به ادبیات -کتابهایی از چخوف، داستایوفسکی و آخماتوا – در هم تنیده میشود و به تأملی دربارۀ چگونگی دستوپنجه نرم کردن ادبیات و فرهنگ با تاریخ خشونتبار روسیه بدل میشود.
سال 2010
The Dead Yard
نویسنده: Ian Thomson
این کتاب سفرنامهای منتقدانه است که تضاد میان تصویر بهشتی گردشگری از جامائیکا و واقعیت غالب را بررسی میکند: کشوری با زیبایی فریبنده اما گرفتار فقر، خشونت، و بیعدالتی اجتماعی. تامسون در سه سفر بین ۲۰۰۵ تا ۲۰۰۸ به نقاط مختلف جزیره سفر میکند، با موسیقیسازان، رهبران مذهبی، بازماندگان بردگی، کارمندان دولتی، اعضای گروههای مارون، رستافاریها، و بومیها (از جمله مهاجران هندی و چینی) گفتوگو میکند تا تصویری چندلایه از جامعه جامائیکا ارائه دهد.
سال 2009
Empires of the Indus
نویسنده: Alice Albinia
این کتاب سفرنامهای است که رودخانۀ سِند را از سرچشمهاش در تبت تا مصب آن در دریای عربی دنبال میکند. آلبینیا در این سفر، علاوه بر توصیف مناظر طبیعی و فرهنگی رودخانه، به بررسی تاریخچۀ تمدنها و امپراتوریهایی میپردازد که در طول تاریخ در این منطقه شکل گرفتهاند. کتاب بهصورت ترکیبی از سفرنامه و تاریخنگاری است و بهطور همزمان به گذشته و حال این منطقه میپردازد.
سال 2008
92 Acharnon Street
نویسنده: John Lucas
سفرنامهای که به روایت تجربههای جان لوکاس در طول یک سال اقامت در آتن میپردازد. او با نگاهی شاعرانه و دقیق، به توصیف زندگی روزمره در خیابان «آخارون» و دیگر نقاط آتن میپردازد. کتاب ترکیبی از خاطرات شخصی، مشاهدات اجتماعی و تحلیلهای فرهنگی است که تصویری واقعی و انسانی از یونان ارائه میدهد.
سال 2007
Last Seen in Lhasa
نویسنده: Claire Scobie
در این کتاب، اسکوبی روایتگر سفرهای متعدد خود به تبت است که در آنها با آنی، راهبهای تبتی، آشنا میشود. دوستی آنها در شرایطی شکل میگیرد که آزادی بیان در تبت محدود است و هرگونه اظهار نظر میتواند خطراتی به دنبال داشته باشد. این دو شخصیت با وجود تفاوتهای فرهنگی و مذهبی، ارتباطی عمیق و مبتنی بر احترام متقابل برقرار میکنند.
سال 2006
The Prester Quest
نویسنده: Nicholas Jubber
سفرنامهی جذاب که در آن نویسنده تلاش میکند تا مأموریت قرن دوازدهمی فیلیپ پزشک را که از سوی پاپ الکساندر سوم برای یافتن شاه کشیش افسانهای، پریستر جان، منصوب شده بود، بازسازی کند. جابِر با همراهی دوستش، مایک، از ونیز به سمت شرق حرکت میکنند و در مسیر خود از سرزمینهای مختلفی مانند فلسطین، مصر، سودان و اتیوپی عبور میکنند. در نهایت، آنها به مقبرۀ شاهی در اتیوپی میرسند که با پریستر جان افسانهای مرتبط است.
بدون دیدگاه