شاید در شرایط فعلی و محدودیت‌های کرونایی نتوانیم زیاد سفر کنیم ولی سفرنامههای خواندنی همیشه ما را سریع و ارزان، گاهی با طنز و گاهی با جدیت، به این‌جا و آن‌جای جهان می‌برند. در این مطلب بی‌کاغذ اطراف، تعدادی از بهترین سفرنامههای نوشته‌شده در چند دهه‌ی اخیر را معرفی کرده‌ایم.
شهر ونیز همیشه جنبه‌ای رؤیاگون و جادویی داشته است. جن موریس سال ۱۹۶۰ در این شاهکار می‌نویسد «ونیز شهری است انبوه و درهم، کوچک و زیرپوستی و پر از تعریف‌کردنی. تا دلت بخواهد چیزهای درب‌وداغان لذت‌بخش تویش پیدا می‌شوند، مثل کلکسیون خرت‌وپرت‌هایی که در خانه‌ی یک آدم خوره‌ی فلان‌چیز می‌بینی یا انگل‌هایی روی پوسته‌ی صدف.» کتاب شهری را تصویر می‌کند با حال‌وهوایی ویژه و تاریخی بزرگ، و به کمک زیرکی و خردمندی مشهور موریس، مکان توصیف‌شده را به طرزی نفوذکننده به جان خواننده می‌اندازد.
سرزمین مقدس، نوشته‌ی گی دولی
گی دولیل، کارتونیست کانادایی، اصلاً شبیه سفرنامه‌نویس‌های عادی نیست و کتاب‌هایش هم با سفرنامه‌ی عادی بسیار فاصله دارند. او با استفاده از تصویرسازی‌های کمیک‌استریپی ساده و سرراست، تجربیات دست‌اولش را از زندگی در برخی از پرتنش‌ترین نقاط جهان تعریف می‌کند؛ از میانمار گرفته تا کره‌ی شمالی. نتیجه‌ی این کار، چند کتاب خاطره‌ی تصویری‌اند که نکات ظریف و غیرعادی زندگی به عنوان یک غریبه در دیاری غریب را به شکلی نبوغ‌آمیز نشان می‌دهند. «سرزمین مقدس» حاصل یک سال اقامت در منطقه‌ی بیت‌المقدس است و در طول بیش از سیصد صفحه تلاش می‌کند تا به درکی از این نقطه‌ی همیشه پیچیده‌ی جهان برسد.
با تمام سرعت: از ایرلند تا هند سوار بر دوچرخه، نوشته‌ی درولا مورفی
کمتر سفرنامه‌نویسی در تاریخ را می‌توان با درِولا مورفی مقایسه کرد. او که هم‌اکنون هشتادونه سال دارد، نزدیک به سی سفرنامه نوشته که با مقصدهای گوناگونی از کوبا گرفته تا لائوس و رومانی و کامرون سروکار دارند. کتاب «با تمام سرعت» که در سال ۱۹۶۵ نوشته شده و اولین کتاب چاپ‌شده‌ی اوست، کماکان شناخته‌شده‌ترین اثرش است، و سفر تک‌نفره‌ی کاوش‌گرانه و شگفت‌انگیزی با دوچرخه به مقصد دهلی را روایت می‌کند. مورفی می‌نویسد «در عرض چند هفته، سفرم از یک کاوش خوش‌خوشانه با دوچرخه بدل شده بود به تقلایی غم‌انگیز برای ادامه دادن هر جور که شده.» و در ادامه‌ی این سفر با گرگ‌ها، دنده‌های شکسته و گرمازدگی دست‌وپنجه نرم می‌کند. مورفی همچنین تپانچه‌ای شش‌میلی‌متری به همراه دارد که بیش از یک بار در طول این ماجرا مجبور به استفاده از آن می‌شود.
غریبه‌ای در قطار، نوشته‌ی جنی دیسکی
جنی دیسکی، پس از آن‌که طی سه هفته و سوار بر یک کشتی باری از اقیانوس اطلس گذشت، شروع به مسافرت دورتادور ایالات متحده‌ی آمریکا کرد. لذت این کتاب هم در تصویرسازی دیسکی از شخصیت‌هایی است که در راه با آن‌ها روبه‌رو می‌شود و هم در جزئیات دربرگیرنده‌ای که از کشور زیر پایش ارائه می‌دهد. البته آن‌طور که خودش می‌نویسد «بیشتر انگار این آمریکا است که دارد از تو عبور می‌کند؛ از کسی که هستی و تمام آنچه می‌دانی.» «غریبه‌ای در قطار» که بیست سال پیش نوشته شده و تا حدودی خاطره‌نویسی به شمار می‌رود، آمریکایی را تصویر می‌کند که هنوز کاملاً آشنا است، هر چند دیگر به جای سیگار، گوشی هوشمند در دست مردم است.
بره‌ی سیاه و شاهین خاکستری: سفری به یوگوسلاوی، از ربکا وست
این کتاب طولانی که در اصل در دو جلد چاپ شد و سفرهای ربکا وست در یوگوسلاوی سال ۱۹۳۷ را شرح می‌دهد، همواره خوانندگان را به چالش کشیده و با این حال خیلی فراتر از یک شرح مفصل از وقایع روزمره است. وست با گرد هم آوردن سده‌ها تاریخ و در هم آمیختن آن با مشاهدات تیز شخصی‌اش، تصویری عمیق و فوق‌العاده دقیق نقاشی می‌کند از منطقه‌ای که سخت در معرض جنگ جهانی دوم بود. نیویورک‌تایمز این کتاب را «شاهکار تاریخ‌نویسی و سفرنامه‌نویسی» خوانده و مجله‌ی تایم بعدها از وست به عنوان «بهترین نویسنده‌ی زن جهان» یاد کرد.
سیاحت ستاره‌ی سیاه: زمینی، از قاهره تا کیپ‌تاون، نوشته‌ی پال ترو
«هر خبری درباره‌ی آفریقا خبر بدی است. باعث شد بخواهم آن‌جا بروم…» این نخستین سطر اثر به‌یادماندنی پال ترو، «سیاحت ستاره‌ی سیاه» است. کتاب که بیش از دو دهه پس از اولین سفرنامههای طولانی ترو و حدود چهار دهه پس از زندگی او در آفریقا به عنوان معلمی جوان نوشته شده، مسافرت شمالی‌جنوبی پرکشش او را بازگو می‌کند. روایت کتاب از قضاوت‌های بی‌رحمانه ابایی ندارد. در کنیا «توریست‌ها از دیدن حیوانات خمیازه کشیدند و حیوانات از دیدن توریست‌ها.» و کارکنان خیریه هم مورد نقد تندوتیز ترو قرار می‌گیرند. با این حال، مردمان و چشم‌اندازهایی که او با آن‌ها روبه‌رو می‌شود، چنان شفاف تصویر شده‌اند که گویی می‌شود گرمای استوایی را از صفحات کتاب احساس کرد.
پرسه‌ای در هندوکش، نوشته‌ی اریک نیوبی
«ژوئن می‌توانی بیایی نورستان سفر؟» در سال ۱۹۵۶، اریک نیوبی که در آن زمان در حوزه‌ی فشن کار می‌کرد و علاقه‌ی چندانی به این کار نداشت، این تلگرام را برای دوست دیپلماتش فرستاد و به این ترتیب، سفری بسیار جالب و گاه خنده‌دار به افغانستان برای کوهنوردی آغاز شد. دو دوست هیچ کدام از لزومات کار، از جمله تجربه‌ی کوهنوردی کافی را ندارند، ولی پس از گذراندن یک دوره‌ی آموزشی کوتاه در ویلز، به ارتفاعات بی‌رحم آسیا سفر می‌کنند تا کوهستان ۵۸۰۰ متری میر سمیر را فتح کنند. نثر نیوبی سرتاسر تیز و سرزنده است و خواننده را با خود به روستاهای دوردست و هندوکشِ «خشک و سیخ‌مانند» می‌کشاند؛ جایی که دشواری‌ها (و همچنین ملاقاتی تصادفی با کاوش‌گر بزرگ، ویلفرد تزیجر) در انتظار آن‌ها است.
منبع: گاردین
نویسنده: بن لرویل
مترجم: بهمن بهرامی
برای آشنایی بیشتر با یکی از سفرنامههای مشهور کمیک دنیا می‌توانید کتاب «سرزمین مقدس» نوشته‌ی گی دولیل را از سایت نشر اطراف سفارش بدهید.