شش نامزد نهایی جایزه‌ی بوکر 2021 سرانجام اعلام شدند و امسال نویسندگان مطرحی از جمله ماریا استپانووا و اریک وویار برای این جایزه‌ی ۵۰۰۰۰ پوندی با هم رقابت می‌کنند. به نظر می‌رسد این بار، داوران جستارها و شرح‌حال‌های داستانی را به رمان‌های سرراست سنتی ترجیح داده‌اند. در این مطلب بی‌کاغذ اطراف با شش نامزد نهایی جایزه‌ی بوکر 2021 بیشتر آشنا می‌شویم.
در فهرست نهایی نامزدهای دریافت جایزه‌ی جهانی بوکر 2021، که از خاطرات خانوادگی ماریا استپانووا تا جستار تاریخی اریک وویار را در بر می‌گیرد، آثاری می‌بینیم که نمونه‌ای از «مرزشکنی واقعی» میان داستان و ناداستان‌اند.
جایزه‌ی جهانی بوکر به «بهترین اثر داستانی از هر کجای جهان» که به انگلیسی ترجمه شده باشد تعلق می‌گیرد. هم‌اکنون شش کتاب برای دریافت این جایزه‌ی ۵۰۰۰۰ پوندی رقابت می‌کنند که مبلغ آن به طور برابر میان نویسنده و مترجم تقسیم می‌شود.
داوران جایزه‌ی بوکر 2021، پس از خواندن ۱۲۵ کتاب برای انتخاب شش نامزد نهایی‌شان، بیشتر از همه به آثاری علاقه‌مند شده‌اند که در آن‌ها مرز داستان و ناداستان محو شده است. رئیس کمیته‌ی داوران، لوسی هیوز-هلت، در این باره می‌گوید «بی‌شک میان کتاب‌های بسیاری که خواندیم، رمان‌های به‌اصطلاح سنتی سرراست و خوش‌خوانی هم بودند که به‌سادگی داستان خود را از ابتدا تا انتها روایت می‌کردند، ولی در مجموع، آثاری که نظر ما را بیش از همه جلب کردند، آن‌هایی بودند که هر کدام به نوعی متفاوت عمل کرده‌اند.»
کتاب وقتی از درک دنیا سر باز می‌زنیم از نویسنده‌ی شیلیایی، بنجامین لاباتوت، به گفته‌ی هیوز-هلت «با ظرافت میان تاریخ، خاطره، جستار و داستان حرکت می‌کند.» کتاب به یادِ یادآوری که روایت نویسنده‌ی روس، استپانووا، از خانواده‌اش است هم این ویژگی را دارد و به گفته‌ی داوران، «اثری است که فرم بدیع و فراموش‌نشدنی خاص خودش را در فضا خلق می‌کند. نمونه‌ای بی‌نظیر از حقیقت‌گویی.»
جنگ تنگ‌دستان، کتاب وویار که تنها هشتاد صفحه است، روایت‌گر ماجرای توماس مونتسر است؛ چهره‌ای پیچیده که در دوران اصلاحات مذهبی پروتستان می‌زیست. این اثر به گواه داوران «موعظه‌ای است انقلابی و قطعه‌ای استادانه که با ارائه‌ی تصویری متفاوت از تاریخ، خشمگینانه نابرابری را محکوم می‌کند.»
اثر منتخب دیگر، هر خونی در شب سیاه است از نویسنده‌ی فرانسوی، دیوید دیوپ است که ماجرای سربازی سنگالی از جبهه‌ی غرب در جنگ جهانی اول است که روانش زیر فشار نبرد آسیب دیده و به گفته‌ی داوران، کاری است «وحشت‌انگیز، بی‌رحم و، به واسطه‌ی جنب‌وجوشی که تصویر کرده، پیوسته جالب و درگیرکننده. مکاشفه‌ای خیره‌کننده و اثری جادویی از جنس هراس و مهر.»
داستان کتاب دیگر فهرست نامزدها، خدمه اثر نویسنده‌ی دانمارکی اولگا راون، در یک سفینه‌ی فضایی و در قالب مجموعه‌ای از اظهارات شهادت‌گونه اتفاق می‌افتد. «حال‌وهوای این کتاب میان مهربانی و سردی، بامزه بودن و عامدانه خشک و گزارش‌وار شدن در حرکت است. نویسنده به این ترتیب قادر است که یک لحظه هراس وجودی پدید بیاورد و لحظه‌ی بعد، آرامش روزمره و اندوهی آرام و درونی را.»
فهرست نامزدهای بوکر 2021 را خطرات سیگار کشیدن در تخت‌خواب کامل می‌کند؛ مجموعه‌داستانی نوشته‌ی ماریانا انریکز. به گفته‌ی داوران، انریکز در این اثر «آگاهانه از الگوهای ژانر وحشت، قصه‌های اشباح و حتی ادبیات پالپ برای فکر کردن راجع به گذشته‌ی دردناک آرژانتین بهره می‌گیرد.»
آثار چهار نفر از نویسندگان حاضر در فهرست نامزدان (دیوپ، لاباتوت، راون و استپانووا) با آن‌که در کشور خودشان شناخته‌شده و تقدیرشده‌اند، پیش از این به انگلیسی ترجمه نشده بودند. آثار پنج تن از این شش نویسنده را هم ناشران کوچک چاپ کرده‌اند. انتشارات فیتزکارالدو که ناشر برنده‌ی سال پیش، اولگا توکارچوک نیز هست، امسال با «به یاد یادآوری» استپانووا بین نامزدان حضور پیدا کرده است.
هیوز-هلت می‌گوید «تک‌تک این کتاب‌ها حاوی نوآوری هستند، ولی این نوآوریْ ناملموس و سخت‌خوان‌شان نکرده و به‌راحتی می‌شود از مطالعه‌ی آن‌ها لذت برد. داوران دیگر کمیته که در کنار این مورخ فرهنگی و رمان‌نویس حضور پیدا کرده‌اند، آیدا ادماریام (نویسنده و روزنامه‌نگار)، نیل موکرجی (رمان‌نویس)، اولیوت اوتل (استاد دانشگاه) و جورج سیرتش (شاعر و مترجم) هستند. داوران برنده‌ی جایزه‌ی بوکر 2021 را روز دوم ژوئن (۱۲ خرداد) اعلام خواهند کرد.
نویسنده: الیسن فلود
منبع: گاردین