کتاب سه روز به آخر دریا سفرنامۀ یکی از شاهزادگان زن قاجاری و همسر عمادالملک به مکه و عتبات است. اما این نوشته‌ها را نمی‌توان تنها روایت یک سفر زیارتی دانست، بلکه داستان یک زندگی هم هستند؛ زندگی زنی درباری که لایه‌ای ناپیدا را آشکار می‌کند. نام او را نمی‌دانیم، چون در تمام کتاب هیچ‌وقت او را به نام خطاب نمی‌کنند اما بر اساس نوشتۀ خودش از اصل و نسبش به‌خوبی آگاهیم. او دختر شاهزاده مبارک‌میرزا، نوۀ شاهزاده محمودمیرزا و فتحعلی‌شاه قاجار است و از سمت مادر نوادۀ نادرشاه افشار محسوب می‌شود. زنی است باسواد، آشنا به شعر و ادبیات، هنرمند و قطعاً زیبا؛ چون آوازه‌اش به ناصرالدین‌شاه می‌رسد و در پانزده سالگی به نامزدی شاه درمی‌آید. این نامزدی اما به انجام نمی‌رسد و آن‌طور که خودش می‌نویسد «بغض بزرگان مانع گردیده.» پس از سه سال نامزدی به هم می‌خورد و شاهزاده خانم در سن هجده سالگی به دستور ناصرالدین‌شاه به عقد عمادالملک، حاکم مسن و بسیار ثروتمند و معتبر تون و طبس در می‌آید. پس از چند سال دشمنی‌های زنان دیگر عمادالملک و مرگ دو برادرش و دلتنگی‌ها، شاهزاده خانم را به عزیمت به مکه و عتبات مصمم می‌کند.
گزارش شاهزاده خانم در کتاب سه روز به آخر دریا پر از جزئیات شگفت‌انگیز در مورد زندگی روزمره و مسائل ساده است. این زن نکته‌سنج و ریزبین که کمالاتش زبانزد خاص و عام است، در سال 1265 هجری شمسی از همسرش اجازه می‌گیرد و راهی عربستان و عراق می‌شود. شاهزاده خانم از همان ابتدای سفر، نوشتن را آغاز می‌کند و از مصائب راه و احساسات و افکارش می گوید. قلم او موجز و گزیده است و بر خلاف مردان هم دوره‌اش، اصلاً زیاده‌گویی نمی‌کند. نکتۀ بعدی ارجاع دائم او به اشعار مختلف است که جابه‌جا در متنش از آن‌ها استفاده کرده. موضوعی که نشان از دانش گسترده و عمیق این زن دارد.
کتاب سه روز به آخر دریا برای تاریخ‌پژوهان و محققان هم اثری قابل‌اعتناست، چون اطلاعاتی قابل‌توجه از زیست و زمانۀ خود می‌دهد. اطلاعاتی که این بار از زاویۀ دید یک زن روایت شده است. این کتاب حاصل پژوهشی است که نازیلا ناظمی برای نخستین بار روی نسخۀ خطی این سفرنامه انجام داده است.
گزارش نشست معرفی کتاب سه روز به آخر دریا در شهر کتاب مرکزی را می‌توانید این‌جا بخوانید.
دربارۀ مجموعۀ سفرنامه‌های قدیمی زنان
سفرنامه‌های قدیمی زنان مجموعه کتاب‌هایی از نشر اطراف هستند که به یادداشت‌ها، خاطرات، روایت‌ها و سفرنامه‌های زنان دوران قاجار اختصاص دارند. در هر کتاب از این مجموعه دست‌نوشته‌های یکی از زنان سرشناس قرون پیش گردآوری و تدوین شده است؛ سفری که عموماً از شهرستان به تهران یا به عتبات و قصد زیارت بوده. این مجموعه می‌کوشد هم ادبیات زنانۀ مهجور، نادیده گرفته‌شده یا به حاشیه رانده‌شده را بازخوانی کند و هم تاریخ‌نگاری متفاوتی از تاریخ‌نگاری مردانه و مسلط ارائه دهد. چادر کردیم رفتیم تماشا، سه روز به آخر دریا و خانم! فردا کوچ است عناوین کتاب‌هایی هستند که تاکنون در این سری به چاپ رسیده‌اند.
نسب نامه و اذن حضرت والا | 21-26
فصل اول: بی تماشا نبود | 27-48
فصل دوم: قطعه‌ای از جهنم | 49-78
فصل سوم: عمارت روی ناف حوا است | 79-94
فصل چهارم: نه صدای شتری و نه تعال عربی | 95-119
حاشیۀ ابوالقاسم عماد الممالک بر سفرنامۀ شاهزاده خانم | 120-141
«این نوشته ها برای زنان باسواد درباری مجالی برای بروز احساسات و اندیشه‌های پنهان بدون شرح و نگرانی بوده است. آنان در بیان حوادث سفر چنان دقیق‌اند که مخاطب گمان می‌کند لحظه به لحظه در سفر همراهشان بوده است.»
مهرنوش محتشمی، سایت رادیو فرهنگ
«اگر تجربۀ سفر زیارتی از چشم یک زن اشرافی قاجاری برای‌تان جذاب است، سه روز به آخر دریا را بخوانید... اگر به چشم یک منبع تاریخی به این سفرنامه نگاه کنیم، با دریایی از نکات تاریخی جالب توجه روبهرو می‌شویم. از جملۀ آن‌ها میتوان به جایگاه و نحوۀ زیست زنان اشرافی در آن دوران، مشکلات و خطرات سفر، ابزار رایج سفر، سوغاتی‌های هر شهر و منطقه، راه‌ها و مسائل سفر، غذاها، فضاهای معماری، وضعیت شهرها و مسائل زنان آن دوره آشنا شد.»
کامیار صلواتی، مجلۀ آوانگارد
«کتاب حاضر تنها یک سفرنامه نیست که از دل کتابخانه بیرون کشیده و با تصحیح به مخاطب عرضه شده باشد، بلکه روایتگر حرف‌های ناگفته‌ای از زندگی زنان ایرانی در دوره‌ای است که زنان کمتر مجال بروز و ظهور داشتند؛ وجهی پنهان از زندگی زنان ایرانی در طول تاریخ.»
تسنیم
«چقدر زبیا و دلنشین!
اینقدر دلچسب و خودمونی نوشته شده که احساس میکنم این شاهزاده خانم یکی از دوستای قدیمی منه.
چقدر فرهیخته و عاقل و خوش ذوق بودند ایشون.
اصلا توقع نداشتم یه خانم توی زمان قاجار یه سفرنامه به این شیرینی نوشته باشه.»
⭐⭐⭐⭐⭐ عَلِیْرِضَآ
«زنی که از یک طرف نواده‌ی نادرشاه افشار است و از طرف دیگر نواده فتحعلی‌شاه قاجار.
مدتی نامزد ناصرالدین‌شاه قاجار بوده امّا نامزدی‌شان به هم می‌خورد و در نهایت او همسر حاکم طبس می‌شود.
خوش صحبت است و اهل شعر؛ قلم روانی هم دارد.
قلمی ساده و روان که حتی همین امروز هم میتواند با قلمش آدم را از میان ورق‌های سفرنامه‌اش به دل سفر حجی در صد و اندی سال پیش ببرد!منزل به منزل و شهر به شهر...
حتی سوار بر کشتی در دل دریا!»
⭐⭐⭐⭐⭐ ماه نگار
«خیلی کتاب زیبایی بود و از اینکه تونستم ببینم زنان قاجار چه طرز فکری داشتن خیلی خوشحال شدم، به خصوص اینکه فکر می‌کردم سطح روشن‌فکریشون خیلی پایین بوده باشه و دیدم اشتباه می‌کردم.»
Faranak ⭐⭐⭐⭐⭐
«فوق‌العاده است، بسی لذت بردم از خواندنش. حیف کوتاه بود و زود تمام شد.»
⭐⭐⭐⭐⭐ Fahime
«کتاب جالبی بود برای آشنایی با سختی های سفر در زمان قاجار و آداب و رسوم مردم در آن زمان.»
Mahtabshima ⭐⭐⭐⭐
«روایت خوشمزه و خوش‌خوان.»
⭐⭐⭐⭐ Mahtabshima
«اولین کتابی که از نشر اطراف خوندم و همونطور که توقع داشتم خیلی برام جالب بود این اولین تجربه... طراحی جلد کتابای این انتشارات رو واقعاً دوست دارم. به ویژه طرح همین کتاب. معمولاً طراحی کتابای ایرانی منو ناامید می‌کنن ولی نشر اطراف از این نظر حرفه‌ایه. سفرنامه مربوط به تقریباً 100 سال پیشه و اینکه تو اون برهه از تاریخ ایران یه زن ایرانی جسارت شروع سفری طولانی مثل این بدون همراهی محارمش و همراه با چند زن دیگه رو داشته برام جالب بود. شاهزاده هم احوالات درونی خودش هم وقایع و هم مکان‌ها رو به خوبی توصیف می کنه و قلم شیرینی داره و گاهی شوخ طبعی ظریفی هم داره تو نوشته‌اش که سفرنامه رو جذاب تر می کنه. کتاب علاوه بر خود این سفر تا حدودی یه تصویر از اوضاع فرهنگی و اجتماعی اون برهه از تاریخ ایران رو هم به ما میده.»
M A V I ⭐⭐⭐⭐
دیدگاهها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.