اصطلاح فراگیر روایت سفر فرمهایی متعدد را در بر میگیرد: سفرنامه، یادداشت روزانۀ سفر، (شبه)قومنگاری، روایتهای ماجراجویی، روایتهای جستوجو، روایتهای «نامهای به خانه» و روایتهای فرار اگزوتیک. پیشینۀ روایتهای سفر مفصل است. در جهان غرب، خیلی پیش از اختراع دستگاه…
داستانی فانتزی دربارۀ «سرزمین میانه» بسیار بیربط به واقعیات سیاسی معاصر به نظر میرسد. اما این داستان همهخوان (بر خلاف دیدگاههای رایج دربارۀ آن، که معمولاً امثالش را زودگذر، تفننی و یکبارمصرف میدانند) نهتنها میتواند دوام بیاورد، بلکه گویی برای…
روایتشناسی چهارچوبی نظری برای فهم روایت است، اما مطابق با مفروضات این رویکرد روایت صرفاً از طریق کلمات مکتوب برساخته نمیشود، بلکه تصاویر هم میتوانند ماهیتی روایی داشته باشند. در نگاه اول، تصویر صرفاً «گوشهای از واقعیت» را به نمایش…
لالاییهای ایرانی بخشی از فرهنگ شفاهی و فرهنگ عامهی مردم این سرزمیناند. سالها سینهبهسینه نقل شدهاند و از مادر به فرزند رسیدهاند. نخستین سرایندگان این ترانههای عامیانه مشخص نیستند اما بیشک مادرانی بینام و نشان در هر خانه و کوچه…
خودمردمنگاری (autoethnography) رویکردی پژوهشی و نوشتاری است که تلاش دارد با توصیف و تحلیل نظاممندِ تجربهی شخصی به درکی از تجربهی فرهنگی برسد. این رویکرد روشهای متعارف پژوهش و بازنمایی دیگران را به چالش میکشد و پژوهش را عملی سیاسی…
انسانشناسان نیز بهنوعی قصهگو هستند. ما انسانشناسها قصه میگوییم: قصههای دیگران، قصههای خودمان و قصههایی دربارهی قصههای دیگران. اما دربارهی انسانشناسی و قصهگویی که میاندیشم، مقولهی دیگری نیز به ذهنم خطور میکند و آن انسانشناسی بهمثابه قصهگویی نظری است. انسانشناسی…
بسیاری از شهرها در طول تاریخ ویران شدهاند؛ چپاول شده یا به لرزه درآمدهاند، گاه سوخته گاه بمباران شدهاند، زمانی زیر آب رفته و زمانی قحطی کشیدهاند، فصلی ردّ اشعه را به خود دیدهاند و فصلی هجوم فساد و آلودگی…
در چند دههی اخیر مفهوم «روایت» همواره بخشی از واژگان نظری بسیاری از علوم، بهخصوص علوم انسانی، بوده و تعاریف زیادی در شاخههای مختلف (و حتی در یک شاخهی علمی) از آن ارائه شده است. ترجمهپژوهان نیز در طول این…
این روزها دربارهی پژوهش روایی زیاد میشنویم اما به نظر میرسد تعریف دقیق و مشخصی از این مفهوم نداریم. پژوهش روایی تلاشی است برای بهرهگیری از روایت و قصه با هدف شناخت و فهمِ جنبههای مختلف زندگی انسانی؛ تلاشی که…
الف. وجود روایت در موسیقی در مصاحبهای از من پرسیده شد: «قطعهای نام ببرید که روایی نباشد.» واضح است که مصاحبهکننده وجود روایت در موسیقی را بدیهی میدانست، در حالی که نویسندگانِ اکثر نوشتههای مربوط به این حوزه نظری دیگر…
رخدادهایی که در زندگی برایمان پیش میآیند، قصهها و روایتهای شخصی ما را میسازند. قصهی زندگی بیشتر مردم عمدتاً رضایتبخش است، اما برخی خودشان را اساساً با رخدادهای ناخوشایندی تعریف میکنند که در گذشته تجربه کردهاند. روایتدرمانی به افرادی که…
برخی معتقدند که فرآیند اصلی کار رسانه، روایتگری است، آن هم نوعی از روایتگری که قصد سودآوری دارد. هلن فولتون، استاد دانشگاه بریستول، در فصل اول کتاب روایت و رسانه (انتشارات دانشگاه کمبریج، ۲۰۰۵) این مفهوم را توضیح داده است.…
امین معلوف در مقالهی درخشانش دربارهی فردیت انسان نوشته است: «به الگویی میماند که روی پوستی که محکم کشیدهشده رسم شده باشد. کافی است قسمتی از آن را لمس کنید یا تماس کوچکی با آن داشته باشید تا شخص واکنشی…
موضوع بسیاری از پژوهشهای روایی در رشتۀ جامعهشناسی، هویت شخصی و اهمیت آن است. تا پیش از پیدایش جوامع مدرن، چنین میپنداشتند که همۀ اعضای جامعه هویت ثابتی دارند و این هویت بر مبنای اصلونسب خانوادگی، طبقۀ اجتماعی و عواملی…
پژوهشهای حقوقی با مفهوم روایتمندی ارتباط نزدیکی دارند مخصوصاً در سنت انگلوساکسون که رویۀ قضایی مبتنی بر احکام حقوقی دادگاههای گذشته است. در واقع همۀ قوانین را میتوان به منزلۀ یک چکیدۀ انتزاعی از دعاوی فردی درنظر گرفت. روایت، راه…
چگونگی بازنمایی واقعیت در رشتههای مرتبط با تاریخ و رشتههای ادبی یکسان نیست. از گذشته وجه تمایز این دو حوزۀ پژوهشی را در نسبت آنها با بازنمایی واقعیت دانستهاند. مثلاً ارسطو در کتاب بوطیقا با این فرض شروع میکند که…
همۀ مذاهب به اساطیر روایی دربارۀ شالودۀ هستی متکی هستند و اتکای مذاهب به این اساطیر روایی، جایگاهی شرعی برای آنها ایجاد کرده است. توجه پژوهشگرانی که از دیدگاه روایتشناسی مفاهیم دینی را بررسی میکنند بر ارتباط بین اساطیر روایی…
هوش روایی مفهوم نسبتاً جدیدی است که توانسته پژوهشگران مختلفی، از مهندسان گرفته تا متخصصان علوم انسانی و روانشناسان، را گرد هم بیاورد و باعث انجام پژوهشهای میانرشتهای فراوانی شود. اما این مفهوم دقیقاً به چه معناست و چه کمکی…
این روزها موضوع روایت و روایتگری در مباحث علمی و نظری میراث فرهنگی و گردشگری -خصوصاً گردشگری فرهنگی- اهمیت فراوانی پیدا کرده است. بیتردید این مباحث سالهاست از مقدمات بدیهی ارتباط روایت و میراث فرهنگی یا روایت و گردشگری عبور…
در خبرها گاهی میبینیم که چند روایت مختلف و حتی متضاد از یک رخداد واحد وجود دارد. یک طرف ادعایی میکند و طرف دیگر تکذیب. رابطهی بین روایت و مطبوعات (و به طور کلی رسانهها) وقتی روشنتر میشود که بدانیم…
